جایگاه چین در دیپلماسی طالبان

رسانه‌های پاکستان گزارش کرده‌اند که هیئتی از گروه طالبان به تازگی به دعوت مقامات چین به آن کشور سفر کرده است.
روزنامه اکسپرس تریبیون، چاپ اسلام‌آباد، به نقل از منابع طالبان می‌گوید که این هیات به رهبری شیرعباس ستانکزی؛ مسؤول دفتر طالبان در قطر با مقامات چینی گفتگو کرده است.
مولوی شهاب‌الدین دلاور، جان محمد مدنی، سلام حنیفی و داکتر صالح نیز اعضای این هیأت بودخ اند. افراد نزدیک به طالبان نیز سفر تازه هیات طالبان به چین را تائید کرده‌اند.
ذبیح‌الله مجاهد؛ سخنگوی طالبان هم گفت که یک هیأت این گروه یک‌ونیم ماه پیش به چین سفر کرده بود؛ اما او جزئیات بیشتری در مورد ترکیب هیات و هدف آن نداد.

سال گذشته چند دور مذاکرات چهارجانبه با حضور چین، امریکا، پاکستان و افغانستان برای تعیین نقشه راه صلح افغانستان برگزار شد و در آخرین نشست آن، از طالبان درخواست شد تا به صورت مستقیم با دولت افغانستان مذاکره کند؛ اما طالبان این درخواست را رد کردند.

این اولین بار نیست که خبر سفر یک هیأت سیاسی طالبان به چین منتشر می شود و تکرار و استمرار این گونه سفرها هم نشانگر وجود روابط پنهانی پیچیده میان چینی ها و طالبان است.

اگرچه هیچ جزئیاتی از سفر هیأت طالبان و انگیزه ها و دستاوردهای آن، در دست نیست؛ اما اینکه این سفر به دعوت مقام های چین صورت گرفته و مهم تر از آن اینکه طالبان به دعوت چینی ها پاسخ مثبت داده اند، خود نشانگر آن است که چین به احتمال قوی، جایگاه مهمی در دیپلماسی طالبان دارد.

از آنسو، اینکه مقام های چینی رسما از اعضای دفتر سیاسی طالبان برای سفر به آن کشور، دعوت کرده اند نیز به معنای آن است که طالبان هم در دیپلماسی چین در قبال افغانستان، جایگاه ویژه ای دارد.

شاید بخشی از این روابط،‌ صرفا جنبه امنیتی و اطلاعاتی داشته باشد؛ زیرا پکن هم مانند مسکو، تهران و سایر همسایگان افغانستان، از ظهور و نفوذ و قدرت گیری روزافزون داعش در افغانستان، نگران است. هرچند ممکن است نگرانی های هریک از قدرت های منطقه ای از ظهور و فعالیت داعش در افغانستان، لزوما یکسان نباشد؛ اما شکی وجود ندارد که داعش در نهایت برای همه آنها یک خطر محسوب می شود و همین امر، آنها را وادار می سازد تا با گروه هایی ارتباط برقرار کنند که دست کم در حال حاضر، با داعش در تقابل قرار دارند و طالبان یکی از پرقدرت ترین و مؤثرترین این گروه ها به حساب می آید.

چینی ها از مسیر ارتباط با طالبان در صدد اند تا جلو رشد و توسعه داعش در افغانستان به ویژه گسترش فعالیت و نفوذ این گروه در بخش های شمال شرقی افغانستان را که با ایالت مسلمان نشین سنکیانگ چین مرز مشترک دارد، بگیرند.

چین نگران است که اگر مدعای مبتنی بر ایده احیای خلافت به وسیله داعش در افغانستان نیز زمینه های عملی پیدا کند، تحت تأثیر این رویداد، ناامنی های ناشی از فعالیت گروه های جدایی طلب مسلمان در ایالت سنکیانگ نیز افزایش پیدا کند و به این ترتیب، دامنه ناامنی های افغانستان، عملا به همسایه شمال شرقی آن نیز کشیده شود.

علاوه بر این، پکن در یک نگرانی بزرگتر با مسکو و تهران شریک است و آن داعش است؛ اینکه داعش پروژه ای استعماری به منظور تضعیف و مهار قدرت و اثرگذاری بلوک شرق در معادلات بین المللی و درگیر کردن آنها در جبهه های کاذب است تا به این ترتیب، آنها هیچگاه به عنوان یک قدرت برتر و مدعی در عرصه بی المللی، امکان ظهور پیدا نکنند.

علاوه بر اینها تصور اینکه چینی ها از مسیر ارتباط با طالبان، سعی کنند پروژه های سودآور اقتصادی خود را در افغانستان، ایمن سازند نیز دور از امکان نیست. در سال های گذشته، چین بارها تلاش کرد روی معادن و ذخایر عظیم زیرزمینی در افغانستان، سرمایه گذاری های سنگین انجام دهد که معدن مس عینک لوگر یکی از آنها بود؛ اما ناامنی های سازمان یافته، مانع از تحقق این رویای شیرین شد.

اینکه آیا طالبان مستقیما در عقب ناامن سازی حوزه های حضور و فعالیت اقتصادی و تجاری چین در افغانستان قرار داشتند یانه، هنوز برای کسی اثبات نشده؛ اما بی تردید، رابطه نزدیک و دوستانه چین و طالبان، می تواند امنیت سرمایه گذاری های سودآور چین در مناطق بی ثبات افغانستان را تضمین و تأمین کند.

برای طالبان هم رابطه با چین به عنوان یک قدرت فعال و رو به توسعه در منطقه می تواند یک پشتوانه سیاسی قدرتمند ایجاد کند؛ زیرا یک گروه تروریستی منزوی و همواره تحت تحریم و تعقیب بین المللی، همیشه نیاز خواهد داشت تا با یک عضو دایم شورای امنیت سازمان ملل و یک قدرت منطقه ای بلامنازع، رابطه دوستانه داشته باشد و از مزایای این رابطه در عرصه های گوناگون، بهره مند شود.

عبدالمتین فرهمند - خبرگزاری جمهور