گلبدین با توپ و تفنگ می آید؟

کریم امین؛ نمایندۀ حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار روز یکشنبه در کابل گفت که خلع سلاح افراد این گروه، مشمول توافق‌نامۀ صلح با حکومت افغانستان نیست؛ اما تأکید کرد که حزب اسلامی متعهد است تا شاخۀ نظامی‌اش را منحل سازد.
امین گفت که بودن این جنگ افزارها، در درازمدت یک خطر جدی خواهد بود.
وی افزود:«سلاح در زمین گذاشته شده، آتش بس شده، در این توافق‌نامه تسلیمی سلاح مطرح نیست؛ بلکه انحلال بخش نظامی است. امکان ندارد که در یک منطقه، مجاهدین حزب اسلامی، خلع سلاح شوند و یا سلاح شان را به زمین بگذارند؛ در حالی که مورد تهدید امنیتی کسانی هستند که هنوزهم می‌خواهند جنگ را ادامه بدهند و خونریزی ادامه پیدا بکند.»
در همین حال، محمد رادمنش؛ معاون سخنگوی وزارت دفاع می گوید:«هیچکس در افغانستان، بر اساس قوانین دولت جمهوری افغانستان که سلاح داشته باشد، حزب‌اش به رسمیت شناخته نمی‌شود، در توافقنامه روشن است که کسانی که به پروسۀ صلح می‌پیوندند، سلاح خود را به دولت جمهوری اسلامی افغانستان تحویل دهد.»

ادعاهای نگران کننده کریم امین؛ مذاکره کننده ارشد حزب اسلامی در خصوص سرنوشت نیروهای مسلح تحت فرمان گلبدین حکمتیار در حالی مطرح می شود که پیش از این نیز وضعیت آینده شبه نظامیان مسلح حزب اسلامی پس از امضای توافقنامه صلح میان اشرف غنی و گلبدین، یکی از نقاط کور و مبهم این توافق به نظر می آمد.

از آنجایی که متن روشن و تأیید شده ای از توافق مورد بحث در دست نیست، کسی به درستی نمی داند که اشرف غنی در معامله با گلبدین، چه داده و چه به دست آورده است؛ اما اظهارات کریم امین، نشان می دهد که حزب اسلامی همچنان در صدد حفظ بازوی نظامی خود می باشد و این امر را با توجه به وضعیت امنیتی شکننده افغانستان، یک ضرورت اجتناب ناپذیر می داند.

آنچه از جانب نمایندگان و سخنگویان دولت در این زمینه مطرح شده هم چیزی از ابهام های موجود در این خصوص، نه تنها نکاسته؛ بلکه چه بسا به آن دامن زده است.

دولت می گوید که تدبیری سنجیده خواهد شد که بر پایه آن، هزاران شبه نظامی منسوب به حزب اسلامی بتوانند با حفظ سلاح و قدرت نظامی خود، در بدنه نیروهای امنیتی کشور، پذیرفته شوند؛ اما این چیزی نیست که از نگرانی ها و ابهامات نگران کننده موجود در این زمینه بکاهد؛ زیرا این پرسش همچنان وجود دارد که آیا این امر، دقیقا به معنای آن است که شبه نظامیان مسلح حزب اسلامی در چارچوب نیروهای امنیتی کشور، منحل شده و وارد و تابع نظام جدیدی از فعالیت های مسلحانه خواهند شد یا نه این اقدام، تنها به بازوی نظامی حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار، مشروعیت خواهد داد تا در پوشش پیوستن به نیروهای امنیتی کشور، همچنان وفادار به حزب اسلامی و شخص گلبدین بمانند و در صورت لزوم، بدون آنکه ناگزیر به احیا و اعاده قدرت نظامی و فرآوری امکانات تسلیحاتی باشند، فورا از فرمان او تبعیت کنند؟

شماری از ناظران حتی در یک جمع بندی که شاید کمی تا قسمتی بدبینانه به نظر برسد، اعتقاد دارند که اگر دولت در توافق با حزب اسلامی، متعهد به جذب هزاران ملیشه تحت فرمان گلبدین به بدنه نیروهای امنیتی شده باشد، این امر لزوما از خطرات ضد امنیتی فعالیت های نظامی حزب اسلامی نخواهد کاست.

این نگرانی به ویژه زمانی جدیت مضاعف پیدا می کند که حکمتیار، با توجه به تاریخ ۴۰ ساله فعالیت های ضد امنیتی و مسلحانه اش، از بازوی نظامی و قدرت سخت افزاری برای رسیدن به اهداف جاه طلبانه سیاسی خود، به عنوان یکی از نخستین ابزارها و گزینه های موجود، استفاده می کند.

موضوع دیگری که به این نگرانی، دامن می زند وجود نگاه خصمانه ناشی از کینه های عمیق و دیرینه میان رهبران حزب اسلامی و سایر جریان های جهادی رقیب است که هنوز به همدیگر به عنوان تهدیدهای بالفعل و جدی نگاه می کنند. البته در این میان، مواضع مبتنی بر نفرت پراکنی قومی آقای حکمتیار در برابر اقوام غیر پشتون نیز بر آتش نفاق و افتراق قومی و مذهبی در کشور دمیده است.

بنابراین، هیچ تضمین قابل اتکایی وجود ندارد که حزب اسلامی به رهبری آقای حکمتیار، به آسانی متعهد به خلع سلاح شبه نظامیان مسلح خود و یا جذب آنها به بدنه نیروهای مسلح کشور شود.

افزون بر این، گروهی از فرماندهان نظامی حزب اسلامی، استدلال می کنند که علیرغم فعالیت نیروهای مسلح رسمی کشور، هنوز هم شماری از فرماندهان مجاهدین، نیروهای مسلح خود را حفظ کرده اند؛ بنابراین، تا زمانی که شرایط لازم برای اعمال یک خلع سلاح سراسری و بدون تبعیض فراهم نشود، نمی توان انتظار داشت که حزب اسلامی،‌ به صورت یکجانبه سلاح هایش را بر زمین بگذارد.

دست کم در این مورد اخیر، حق با فرماندهان حزب اسلامی است و همین امر هم پیش از آنکه صلح با حزب اسلامی را به فرصتی برای ثبات پایدار در کشور تبدیل کرده باشد، آن را به زمینه ای برای رویارویی های بالقوه، بدل می کند.
عبدالمتین فرهمند- خبرگزاری جمهور