۰

نظام افغانستان و موانع توسعه سیاسی

جمعه ۱ دلو ۱۳۹۵ ساعت ۲۲:۲۹
تجربه حکومت وحدت ملی اما تصور می شود به اندازه ای ناکام و ناکارآمد و تلخ و ناگوار بود که حتی بر مصلحت اندیشی ویژه آقای قانونی هم غلبه کرد و او را به عنوان یکی از حامیان تغییر نظام به عرصه کشاند.
نظام افغانستان و موانع توسعه سیاسی


یونس قانونی؛ معاون پیشین ریاست جمهوری گفته که ساختار سیاسی فعلی کشور نتوانسته استقلال قوای سه‌گانه را حفظ کند و به تمرکز قدرت انجامیده‌است.
آقای قانونی که روز پنجشنبه در گردهمایی طرف‌داران تغییر نظام از ریاستی به پارلمانی سخن می‌گفت، تأکید کرد که افغانستان در "آستانه تغییر قانون اساسی" قرار دارد و این "یک ضرورت ملی" است.
او گفت:"ما نهادهای تعریف شده‌ای در قانون اساسی داریم: قوه قضائیه مستقل، قوه مقننه مستقل، کمیسیون مستقل انتخابات، کمیسیون مستقل حقوق بشر، کمیسیون مستقل نظارت بر تطبیق قانون اساسی. بیایید برای یک‌بار واژه استقلال یا مستقل را تعریف کنیم. کدامیک از این نهادها مستقل از تصمیم‌گیری ریاست جمهوری عمل می‌کنند؟"

آقای قانونی گفت که در این نهادها به جز واژه "مستقل" هیچ نشانه‌ای از استقلال دیده نمی‌شود.
او افزود که برای رسیدن به نظام پارلمانی، افغانستان باید از "مرحله گذار" بگذرد که در نتیجه آن ساختار سیاسی افغانستان از نظام ریاستی به سیستم مختلط ریاستی که یک نخست وزیر داشته باشد، تغییر کند.

با وجود آنکه آقای قانونی که غالبا به عنوان یک سیاستمدار محتاط، محافظه کار و به شدت مصلحت اندیش شناخته می شود و به همین دلیل، کمتر مواضع انقلابی و تغییرطلبانه، اتخاذ می کند، اکنون بی پرواتر و با صراحت بیشتری درباره ضرورت تغییر نظام سیاسی از ریاستی متمرکز به یک سیستم ریاستی مختلط، سخن می گوید و حتی استقلال نهادهایی که ظاهرا مستقل خوانده می شوند را زیر سؤال می برد و همه آنها را تحت سلطه مستقیم ریاست جمهوری می خواند؛ اما به نظر می رسد پیش از روی کار آمدن حکومت وحدت ملی هم نمونه های فراوانی وجود داشت که نشان می داد نظام ریاستی متمرکز، برای وضعیت کنونی افغانستان به عنوان یک جغرافیای سیاسی متکثر، متنوع و به شدت مبتنی بر المان های متعارض و خوانش ها و گرایش های متضاد اجتماعی، فرهنگی و قومی، هرگز نظامی مطلوب و کارآمد نیست و برای جلوگیری از بدتر شدن وضعیت و سقوط به کام یک استبداد و دیکتاتوری دیگر که معلول مستقیم انسداد سیاسی خواهد بود، باید آستین بالا زد و نوع نظام را از بنیاد تغییر داد.

تجربه حکومت وحدت ملی اما تصور می شود به اندازه ای ناکام و ناکارآمد و تلخ و ناگوار بود که حتی بر مصلحت اندیشی ویژه آقای قانونی هم غلبه کرد و او را به عنوان یکی از حامیان تغییر نظام به عرصه کشاند.

در ابتدای شکل گیری این حکومت اما هرگز پیشبینی نمی شد چنین اتفاقی بیافتد؛ بلکه بالعکس، انتظار می رفت با تقسیم قدرت و صلاحیت تصمیم سازیهای کلان ملی میان دو قطب تشکیل دهنده قدرت سیاسی، در عمل همان سیستم مورد تعریف آقای قانونی یعنی «ریاستی مختلط» روی کار بیاید که بر پایه آن، ریاست جمهوری و ریاست اجرایی به عنوان دو بازوی تعدیل کننده قدرت و برقرارکننده موازنه میان کانونهای اصلی تصمیم گیری و راهبردسازی، مانع از انسداد سیاسی شود و در نهایت، با تغییر قانون اساسی که یکی از مؤلفه های اصلی توافقنامه سیاسی امضا شده میان رهبران حکومت وحدت ملی بود، از نظر حقوقی و قانونی هم زمینه برای تغییر نظام از ریاستی متمرکز و مطلق به ریاستی مختلط یا پارلمانی، فراهم شود.

با این وصف، انفعال و کنش پذیری عبدالله و فعالیت انحصارگرایانه اشرف غنی، مانع از تحقق این آرزو شد و در نهایت وضعیت به اندازه ای حاد و وخیم گردید که حکومت دوقطبی وحدت ملی، حتی بدتر از حکومت های تک قطبی به رهبری کرزی، به سمت انسداد، انحصارگرایی و استبداد سیاسی، سبقت گرفت.

اینک این وضعیت، عملا مانعی مهم در مسیر توسعه سیاسی ایجاد کرده و قوام و قدرت و پایداری نظام در برابر بحران های هرروز فزونی یابنده ملی را بیش از پیش به چالش کشیده و به آن آسیب زده است.

در این میان، حق کاملا با آقای قانونی است که مدعی شود، هیچ یک از نهادها و سازمانهایی که در زبان «مستقل» خوانده می شوند، در عمل از «استقلال» مورد انتظار، برخوردار نیستند و امروزه بیش از هر زمان دیگری همه راه ها به رییس جمهور و سیستم بسیط و بسته کانون مرکزی قدرت، ختم می شود.

در چنین شرایطی، بروز انسداد و سقوط به دامن استبداد سیاسی یک نگرانی جدی و یک خطر محتوم و در دسترس است؛ پس چالشی که در برابر نظام سیاسی کشور قرار دارد، تنها به شیوه مدیریت انحصارگرایانه و جاه طلبی های سران حکومت و اختلاف های سخیف سیاسی آنها، محدود نمی شود؛ بلکه این ماهیت و ذات نظام سیاسی است که به سرعت در حال فاسد شدن و تجزیه و تلاشی و فروپاشی است.

عبدالمتین فرهمند- خبرگزاری جمهور
نام شما

آدرس ايميل شما
نظر شما *

پربازدیدترین