رابطه روسیه و طالبان یا رویارویی ابرقدرتها؟

الکساندر مانتیتسکی؛ سفیر روسیه در افغانستان، می‌گوید تماس کشورش با گروه طالبان با هدف حفاظت از شهروندان روسیه و کمک به روند صلح در افغانستان است.
آقای مانتیتسکی که روز پنجشنبه در کابل صحبت می‌کرد، گفت:"ما برای حفاظت از دفاتر سیاسی و کنسولگری‌های روسیه و همچنین امنیت آسیای میانه با طالبان در تماس هستیم. روسیه همچنین بدین باور است که روند مصالحه ملی به سود افغانستان است. این روند باید به رهبری و مالکیت افغان‌ها به پیش برده شود."
آقای مانتیتسکی با ابراز ناخرسندی در مورد انتقادات از رابطه روسیه و طالبان، گفت که این تنها روسیه نیست که با طالبان ارتباط دارد؛ بلکه به گفته او امریکا، انگلیس، آلمان، ایتالیا، ایران، پاکستان، چین و قطر هم با طالبان ارتباط دارند.

سفیر روسیه گفت که امریکا در مبارزه مؤثر علیه تروریزم در افغانستان ناکام مانده است.
به گفته او امریکایی‌ها گفته بودند که برای از بین بردن القاعده و تروریستان به افغانستان آمده‌اند؛ اما برعکس تروریزم در افغانستان افزایش یافته و گروه‌های جدید تروریستی مانند داعش در اینجا پیدا شده‌اند.

این اظهارات سفیر روسیه در افغانستان در حالی مطرح می شود که روسیه از اصلی ترین قدرتهای خارجی بوده که برای نخستین بار در زمینه مبارزه با داعش در افغانستان اعلام آمادگی برای همکاری کرده و همواره نسبت به توسعه حضور تروریزم از افغانستان به آسیای مرکزی، هشدار داده و ابراز نگرانی کرده است.

با این تعریف و باتوجه به شک و گمان های گسترده ای که در خصوص میزان جدیت دولت افغانستان و همچنین قدرت های غربی به رهبری ناتو و امریکا در مبارزه با داعش، به وجود آمده، اینکه روسیه تلاش کند به سراغ اصلی ترین و عملگراترین جریان ضد داعش یعنی شبه نظامیان طالبان برود، هرگز دور از امکان و انتظار نیست.

توجیه روسیه این است که در صدد متوقف کردن داعش در افغانستان، سوریه، عراق و هر جای دیگر خاورمیانه و دنیای اسلام از هر طریق ممکن است پیش از آنکه این گروه تروریستی بتواند خود را به آسیای میانه و منطقه قفقاز برساند و در این میان، برقراری رابطه و همکاری نظامی با طالبان نیز یکی از همان گزینه هایی محسوب میشود که به روسیه امکان میدهد ناامنی و جنگ بالقوه و غیرمستقیمی که علیه این کشور، شکل گرفته را همچنان به بیرون از مرزهای خود، هدایت کند.

در اینجا هیچ اهمیتی ندارد که وسیله مورد استفاده برای رسیدن به هدف یادشده، «مشروعیت» دارد یانه، برای روس ها مهم نتیجه ای است که باید به دست بیاید.
از جانب دیگر، نمی توان انکار کرد که روس ها در سال های اخیر، سعی کرده اند بیشتر از پیش به دولت افغانستان نیز نزدیک شوند؛ اما صرف اعلام پشتیبانی از دولت افغانستان به معنای آن نیست که روس ها تعهدات گسترده ای در حمایت نظامی از دولت متحد ناتو و امریکا در قبال تروریزم بر عهده می گیرند.
ضمن آنکه این امر با همکاری و تماس روس ها با طالبان، در تعارض آشکار قرار دارد و اصولا نمی توان میان این دو موضع، به صورت منطقی، جمع بست.
این چیزی شبیه تفاوت ماهوی و منطقی موجود میان حرف و عمل پاکستان است که از یکسو حمایت و پشتیبانی خود را از دولت افغانستان و روند دموکراتیک در کشور اعلام می کند و از جانب دیگر، طالبان و تروریزم را تقویت می کند.

از دیگر سو، هیچ تضمینی وجود ندارد که طالبان با استفاده از امکانات دریافتی از روسیه، مواضع دولت افغانستان را آماج قرار ندهند.

با این تعریف، تردیدی وجود ندارد که تصمیم روسیه برای نزدیک شدن به طالبان، فطعا برای امنیت ملی افغانستان، خطرآفرین و دردسر ساز است؛ بنابراین، برای رهایی از تبعات خطرناک این اقدام روسیه، لازم است دولت افغانستان، پیش از آنکه معضل و معمای داعش، پیچیده تر شود، تمهیداتی را مد نظر قرار دهد.

نخستین مساله این است که دولت باید به شبهات مطرح شده در رسانه ها مبنی بر همکاری و حمایت حلقات مشخص داخلی و خارجی با داعش که نخستین بار ظاهرا این منابع روسی بودند که آن را مطرح کردند، به صورت شفاف پاسخ دهد.

دومین موضوع نیز ماجرای هلیکوپترهای ناشناس در ننگرهار و بغلان و سایر جاها را روشن کند؛ هلیکوپترهایی که بر اساس ادعای یک عضو ارشد مجلس نمایندگان، به منظور تقویت داعش و تروریزم، فعالیت می کنند.

مساله سوم هم این است که یک استراتژي مشخص و قابل تعریف برای مبارزه با داعش ایجاد شود و دولت آن را به سرعت عملیاتی کند.

مساله چهارم هم این است که دولت افغانستان با رویکرد به سیاستی مبتنی بر منافع ملی و فارغ از اهدافی که قدرت های خارجی غربی یا شرقی در کشور ما دنبال می کنند، به ابرقدرت های رقیب، اجازه ندهد که حاکمیت و امنیت ملی ما را دستمایه رویارویی و انتقام جویی های دیرینه خود کنند.

این اقدامات در نهایت، سبب خواهد شد تا قدرت های خارجی از جمله روسیه، ضد داعش، به جای دولت، به سراغ گروه های تروریستی مخالف داعش نروند و به این بهانه، با این گروه ها، روابط راهبردی و استراتژيک، ایجاد نکنند تا از رهگذر آن، امنیت ملی کشور، به صورت جدی، مورد تهدید قرار گیرد و زمینه برای تقویت جبهه حمایت های خارجی از طالبان، بیشتر از پیش، مساعد شود.

محمدرضا امینی- خبرگزاری جمهور