افغانستان، پاکستان و الگوی صلح چینی

کانگ زینیو؛ معاون وزیر خارجۀ چین در دیدار با رییس جمهورغنی پیشنهاد کرده که مذاکرات سه‌جانبه چین، افغانستان و پاکستان در خصوص دهلیزهای اقتصادی و همکاری‌‌ها و نیز خط آهن پیشاور- کابل- کویته آغاز شود.
آقای زینیو اخیرا در دیدار با اشرف غنی در کابل گفته بود که افغانستان برای کمربند اقتصادی چین از اهمیت حیاتی برخوردار است.
آقای غنی هم گفته، مذاکرات پیرامون دهلیزهای اقتصادی و ترانزیتی و همکاری‌ها ابتدا به‌ گونه سه‌ جانبه و بعد کشورهای تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان، شماری دیگر از کشورهای آسیای مرکزی و ایران نیز در آن شامل خواهند شد.
او گفته: ما همیشه روابط سیاسی و اقتصادی را از هم جدا می ‌دانیم؛ زیرا همکاری اقتصادی به نفع همه مردم منطقه می ‌باشد. به گفته آقای غنی، افغانستان خواهان روابط دوستانه با همه کشورهای همسایه است و از طریق خط آهن، به چین، ایران، چابهار و بندر گوادر وصل خواهیم شد. رییس جمهور افزوده که دولت افغانستان می خواهد به کشورهای منطقه، چین، اروپا و آسیای مرکزی وصل شود.
در این تردیدی نیست که چین اهمیت راهبردی افغانستان برای تحقق رویاهای درازمدت و بلندپروازانه این کشور در عرصه توسعه طلبی اقتصادی را به خوبی درک می کند و می داند که افغانستان در این زمینه از ظرفیت های بسیار عظیم، بی مانند و فوق العاده ای برخوردار است.

چین در عین حال بر این مساله نیز واقف است که در حال حاضر، موانع سنگینی در راستای تحقق این رویاها وجود دارد؛ یکی از این موانع، سیاست های خصمانه و خرابکارانه پاکستان در قبال امنیت و ثبات و توسعه اقتصادی و سیاسی در افغانستان است؛ کشوری که در عین حال، روابط استراتژيک مستحکم و توسعه یافته ای نیز با چین دارد.
افغانستان هم نسبت به موقعیت مهم چین در این عرصه، آگاه است و می داند که اگر قرار باشد پاکستان سرانجام بر توافق صلحی با افغانستان، گردن بگذارد، این مهم فقط به کمک چین، میسر خواهد شد.
چین هم چنانچه اشاره شد، هیچ منفعتی در سیاست های ضد افغانستانی پاکستان ندارد و از آنسو، منافع بزرگی در یک افغانستان صلح آمیز و باثبات دارد.
با این وصف، صلح میان افغانستان و پاکستان، پیش نیاز اصلی تحقق ایده های بلندنظرانه چینی ها در مورد افغانستان محسوب می شود.
پکن پیش از این هم تلاش های نه چندان ثمربخشی را برای مجاب کردن اسلام آباد در خصوص ترک مخاصمه با کابل، آغاز کرده بود؛ اما در نهایت، دریافت که این همان مسیری است که پیش از این، بارها از سوی سایر بازیگران منطقه ای، رفته و آزموده شده، ولی نتیجه نداده است.
اینک اما دست به یک ابتکار تازه و منحصر به فرد زده است؛ ابتکاری که در چشم انداز اقتصادی تعریف شده برای افغانستان، فرصتی نیز در اختیار پاکستان قرار می دهد تا در آینده، دچار انزوا نشود.
بر پایه این الگو، در چارچوب طرح بلندپروازانه دولت افغانستان برای تبدیل این کشور به چهارراه اقتصاد و توسعه منطقه که از اساس، به منظور کاهش و در نهایت از میان برداشتن کامل وابستگی اقتصادی و تجاری یکجانبه و انحصاری افغانستان به پاکستان، پایه ریزی شده است، پاکستان هم می تواند سهم و جایگاهی برای خود پیدا کند. با این توضیح که چین با راه اندازی خط آهن پکن- کابل- کویته، منافع مشترک بزرگ و بلندمدتی را برای سه کشور ایجاد می کند تا آنها برای رسیدن به این منافع، همواره در راستای صلح و ثبات تلاش کنند.
با در نظرداشت این موضوع، الگوی صلح چینی، چیزی جدا از رویکرد صرفا اقتصادی پکن نسبت به مسایل کلان بین المللی از جمله تنش های ریشه دار و پردامنه منطقه ای نیست.
اگرچه پاکستان هنوز تصور می کند که از مسیر جنگ و ترور و ایجاد ناامنی های مدیریت شده و مستمر در افغانستان برای تضعیف دولت مرکزی، نابودی زیرساخت ها و تحمیل ویرانی های وسیع، می تواند این کشور را از رسیدن به چشم انداز رویایی توسعه و رفاه و قدرت و پیشرفت در همه عرصه ها بازدارد و همچنان سایه سلطه خود را بر این کشور، مستولی نگه دارد؛ اما با گام های سریعی که افغانستان در معیت همسایگان شمالی، ایران، چین و هند، در حال برداشتن است، روز به روز از وابستگی تام و همه جانبه کشور ما به پاکستان کاسته می شود و از آنسو، حلقه انزوای اقتصادی و سیاسی پاکستان در حال تنگ تر شدن است.
با توجه به این امر، به نظر می رسد که در نهایت، الگوی صلح چینی، بر گردنکشی های خیره سرانه اسلام آباد در زمینه توافق صلح با کابل، لگام خواهد زد و پاکستان را مجبور به پذیرش این سناریو برای فرار از انزوا خواهد کرد؛ هرچند شاید این مهم، در حال حاضر تنها یک آرزوی زیبا به نظر برسد.

عبدالمتین فرهمند- خبرگزاری جمهور