آیا روسیه نگران امنیت افغانستان است؟

احمد شکیب مستغنی؛ سخنگوی وزارت خارجه به گفته های اخیر ضمیر کابلوف؛ نماینده روسیه برای افغانستان که گفته مسکو با گروه طالبان در تماس است، واکنش نشان داد.
آقای مستغنی گفت:"همسویی برخی از کشورهای منطقه با گروه های تروریستی که مردم افغانستان را هدف قرار می دهند برای منطقه و جهان خطرآفرین خواهد بود."
روز گذشته آقای کابلوف در مصاحبه با یک رسانه ترک، با وخیم توصیف کردن اوضاع افغانستان گفته بود که ادامه این وضعیت می تواند امنیت ملی روسیه را نیز با خطر روبرو کند.

کابلوف گفته بود:«با طالبان در ارتباط هستیم و به منظور تامین امنیت کارمندان نمایندگی های دیپلماتیک و شهروندان روسیه با این گروه مذاکره و آنها را به پذیرش آتش بس ملی و توقف جنگ تشویق می کنیم.»
او افزوده بود این ارتباط در سطح خوبی است.

به گفته کابلوف‌:«بخواهیم یا نخواهیم طالبان یک قدرت واقعی مسلح سیاسی است؛ اما اینکه چطور امروز هم مانند ۱۵ سال پیش قدرت دارد را باید از امریکایی‌ها پرسید.»

در این شکی نیست که روسیه از آنچه در افغانستان می گذرد، نگران است و این نگرانی اما برخلاف نظر آقای کابلوف، پیش از آنکه ناشی از تهدیدهای ناشی از ناامنی در افغانستان علیه امنیت ملی روسیه باشد، ناشی از این است که روسیه به درستی نمی داند ناتو و متحدانش در افغانستان، دقیقا سرگرم چه کاری هستند.

به بیان روشن تر، اینکه همزمان هم نیروهای نظامی غرب به رهبری امریکا و ناتو در افغانستان مستقر هستند و هم از سوی دیگر، این کشور به نحو بی سابقه ای، صحنه تاخت و تاز و مانورهای امنیتی همه جانبه ده ها نیروی خطرناک تروریستی وابسته به جریان های شناخته شده در عرصه بین المللی است، مسکو را از اینکه چه آینده ای در انتظار کابل است و ناتو چه نقشی در مهندسی این آینده دارد، نگران می کند.

در این میان، روسیه به چهار دلیل عمده، تمایل ندارد یا نمی تواند نگرانی هایش را از مسیر دولت قانونی مستقر در کابل، پیگیری کند؛ یکی اینکه دولت کابل همچنان متمایل به بلوک غربی قدرت جهانی به رهبری ایالات متحده است. با حمایت همین بلوک روی کار آمده و با همان پشتوانه نیز به حیات سیاسی کژدار و مریز خود ادامه می دهد؛ بنابراین، روسیه نمی تواند تمام و کمال روی همکاری های همه جانبه کابل، حساب کند. مساله دوم، اطمینان روسیه نسبت به ناتوانی محرز کابل در این زمینه است. مسکو می داند که کابل حتی اگر بخواهد، نمی تواند در برابر نقشه هایی که خارجی ها برای آینده امنیتی این کشور، ترسیم کرده اند، مقاومت و مخالفت نشان دهد و اصول خاص خود را بر پایه منافع و مصالح کلان ملی و مبتنی بر نیازها و نگرانی های درجه یک امنیتی خود، پیگیری و پیاده سازد. موضوع سومی که مسکو را نسبت به همکاری مستقیم از مسیر کابل برای غلبه بر نگرانی هایش نسبت به آینده امنیتی افغانستان و آثار و تبعات احتمالی آن برای امنیت ملی روسیه، دلسرد می کند، فضای سرد محسوس حاکم بر روابط کابل- مسکو است؛ چیزی که از همان ابتدای روی کار آمدن دولت مورد حمایت امریکا در افغانستان، کاملا محرز بوده و دوطرف نیز نسبت به چرایی این موضوع، آگاهی دارند و به همین دلیل، در زمینه توسعه همکاری های راهبردی با همدیگر به ویژه در حوزه امنیت، دفاع، همکاری های نظامی و استخباراتی و... بسیار محتاطانه و حساب شده، عمل می کنند.

عامل چهارمی که در این میان، وجود دارد، سوء ظن و تردید روسیه نسبت به اراده واقعی دولت افغانستان در مبارزه با تهدیدهای امنیتی جاری در افغانستان و از آن جمله داعش و اسلام گرایان وابسته به جریان های افراطی فعال در آسیای میانه است؛ چیزی که در داخل کشور هم اعتراض ها و واکنش های تند و شدید برخی از متحدان قدیمی مسکو را نسبت به سیاست مبهم دولت در خصوص مبارزه با تروریزم در حال گسترش در حوزه شمال، برانگیخته است.

با این حساب، بدیهی است که روسیه بر پایه اولویت های استراتژيک خود، در پی یافتن شرکایی قابل اطمینان تر در افغانستان است و در حال حاضر، جریانی قوی تر و مؤثرتر از طالبان را سراغ ندارد؛ جریانی که ضدیت اش با داعش، قابل انکار نیست و همین، برای مسکو، کافی است!

اما واکنش منفی افغانستان در خصوص موضع روسیه در ارتباط با طالبان، دلیل دیگری دارد و آن، تداخل آشکار رویکردهای دوطرف در خصوص یک گروه تروریستی در حال جنگ با دولت افغانستان است.

هرچند شاید مسکو مایل نباشد طالبان با استفاده از همکاری روسیه، در صدد تقویت خود برای براندازی دولت کابل باشد؛ اما در عین حال، هیچ تضمینی نیز در زمینه وجود ندارد و این همان چیزی است که اقدام روسیه در ارتباط با طالبان و همکاری با آن گروه را برای افغانستان، غیر قابل قبول می نماید و البته کابل کاملا محق است.
محمدرضا امینی- خبرگزاری جمهور