دوئل شرق و غرب از رقه و موصل تا حلب

گروه های شبه نظامی تحت حمایت امریکا در شمال سوریه می ‌گویند که عملیاتی را برای بیرون راندن تروریست های داعش از شهر رقه آغاز کرده اند.
این گروه از شبه نظامیان تحت نام "نیروهای دموکراتیک سوریه" سازماندهی شده اند و ائتلافی از نیروهای کرد و عرب هستند. نیروهای دموکراتیک سوریه در دو سال گذشته مناطق وسیعی را در شمال رقه از تصرف داعش خارج کرده اند. آنها در حال حاضر در ۵۰ کیلومتری این شهر که مرکز اصلی گروه داعش محسوب می شود حضور دارند.

این در حالیست که پیشتر، وزیر دفاع فرانسه نیز گفته بود که ائتلاف به رهبری امریکا باید جنگ علیه گروه تروریستی داعش را در رقه هم آغاز کند. او گفت: "ضروری است که همزمان با نبرد در موصل، جنگ در رقه هم آغاز شود". رقه پایگاه اصلی داعش در سوریه به شمار می ‌رود.

با این وصف، به نظر می رسد جنگهای جاری در رقه و موصل، چیزی بیش از ریشه کن کردن یک گروه تروریستی بین المللی به حساب می آيد.
حداقل در خصوص نیات و اهداف پشت پرده کشورهای خارجی حامی نیروهای بومی که علیه داعش در موصل و رقه می جنگند، تردیدهایی بسیار جدی وجود دارد.

در این میان، کمتر تردیدی وجود دارد که یکی از عوامل اثرگذار در این تصمیم، حساسیت های رقابت های انتخاباتی نزدیک میان دو نامزد از احزاب دموکرات و جمهوریخواه در انتخابات ریاست جمهوری امریکا است؛ رقابت هایی که در آن، یکی از طرفها، طرفدار و مدافع عملکرد دولت مسلط بر کاخ سفید در مبارزه علیه داعش است و دیگری به شدت از آن انتقاد می کند و دولت اوباما و هیلاری کلینتون را متهم به «ایجاد داعش» می کند.

با این وصف، تغییر معادله قدرت به زیان داعش در سوریه و عراق، می تواند در دو روز باقی مانده تا آغاز رأی گیری در انتخابات ریاست جمهوری امریکا، به مدد یکی از منفورترین نامزدهای ریاست جمهوری در تاریخ ایالات متحده بیاید و پیروزی هیلاری کلینتون را در برابر ترامپ، تضمین کند. از این منظر، جنگی که در عراق و سوریه علیه اصلی ترین مراکز قدرت داعش با حمایت امریکا و شبه نظامیان تحت امر آن، در آستانه انتخابات ریاست جمهوری امریکا به جریان افتاده، کمی تا قسمتی، مصرف سیاسی و جنبه تبلیغاتی داخلی هم دارد.

صرف نظر از آن، در بازی های قدرت در عرصه بین المللی هم جنگ جاری در عراق و سوریه بر علیه داعش که به نوعی با حمایت مستقیم امریکا، جریان دارد، بخشی از رویارویی استراتژیک شرق و غرب بر سر آینده خاور میانه با محوریت جنگ جاری در سوریه هم هست.

امریکا و هم پیمانانش، تلاش زیادی کردند تا دست روسیه را از سوریه کوتاه کنند. وقتی روسیه جنگ بی امان حلب را آغاز کرد، همزمان فشارهای بین المللی بر این کشور به نحو بی سابقه ای افزایش پیدا کرد.
امریکا، فرانسه و انگلیس در رأس این گروه فشار بین المللی علیه سوریه قرار داشتند. سایر کشورهای همسو با بلوک غرب هم به سهم خود، بخشی از فشار بر روسیه در مورد جنگ حلب را بر عهده گرفتند.

با این حال، روسیه نه تنها در موضوع سوریه به ویژه جنگ حلب، عقب نشینی نکرد؛ بلکه با گسیل سلاح های استراتژیک و استقرار، استحکام و توسعه پایگاه های زمینی، هوایی و دریایی اش در آن کشور، به امریکا این پیام روشن را فرستاد که سوریه خط مقدم نبرد آینده دو ابرقدرت بر سر سلطه بر دیگر بخش های جهان به خصوص منطقه نفت خیز خاور میانه است.

با توجه به این مهم، تصور می شود که اکنون امریکا و هم پیمانانش با درک این حقیقت و در نتیجه احساس این نگرانی فزاینده که اگر وضعیت به همین صورت ادامه پیدا کند،‌ بازنده اصلی بازی های جاری در سوریه و عراق، امریکا و هم پیمانانش خواهند بود، به بهانه سرنگونی داعش در موصل و اینک رقه، وارد عمل شده اند تا حضور بلندمدت خود را در این دو کشور، در آینده، تثبیت کنند.

از این زاویه، نبردی که در رقه آغاز شده، به احتمال قوی، مقدمه تلاشی است که به منظور تبدیل رقه به آلترناتیو امریکایی حلب و چه بسا دمشق، از سوی امریکا و هم پیمانان بین المللی و رژيم های دست نشانده آن در منطقه، کلید خورده است. با این حال، فراموش نکنیم که این سیاست، تازگی ندارد؛ بلکه نخستین بار با استقرار پایگاه های اصلی داعش در موصل و رقه، آغاز شد و اینک با سرنگونی این گروه، این امریکا و هم پیمانانش هستند که به صورت رسمی و مستقیم، جایگزین داعش در این فرمول می شوند؛ الگویی که پیش از این، در خصوص ایجاد طالبان و سپس سرنگونی آن در افغانستان و پیشتر از آن، حمایت از صدام و بعدا سرنگونی آن در عراق نیز پیاده شده بود.
محمدرضا امینی- خبرگزاری جمهور