طالبان، حزب اسلامی و صلح پاکستانی

شاخۀ طالبان به رهبری ملا رسول، گفتگوهای صلح با حزب اسلامی را یک پروژه پاکستانی خوانده است.
ملا عبدالمنان نیازی؛ معاون ملا رسول می‌گوید که پاکستان می‌کوشد که گفتگوهای صلح افغانستان را در گرو خودش بگیرد و نیز می‌افزاید که طالبان پس ‌از این به دستور‌ات جنرالان پاکستانی گوش نخواهند داد.
نیازی می‌گوید: «یک پروسۀ صلح دیگر را که با حکمتیار در کابل به راه انداختند، آن پروسه را پاکستانی‌ها با شعور و دست خود به راه انداختند. به همین خاطر ما به این پروسه مشکوک بودیم و تأیید نکردیم.»
ملا نیازی می‌افزاید: «من جنرال افغانی خود را در برابر جنرال پاکستانی، صدبار ترجیح می‌دهم. من سخن جنرال پاکستانی را نمی‌شنوم که به من بگوید برو این‌گونه جهاد کن! جهاد را من به پاکستان یاد می‌دهم.»
با این حال، ملا نیازی از آمادگی گروه طالبان شاخه ملا رسول برای گفتگو با حکومت سخن می‌گوید؛ اما شرط می‌گذارد که تمامی نیروهای خارجی باید از کشور خارج شوند.

شاخه طالبان به رهبری ملا رسول یکی از شاخه های منشعب از تشکیلات اصلی طالبان پس از افشای خبر مرگ ملا عمر؛ رهبر پیشین این گروه محسوب می شود.

این شاخه در اعتراض به نحوه برخورد پاکستان و تشکیلات اصلی طالبان با روایت مرگ بنیانگذار گروه تروریستی طالبان، تشکیل شد و اعضای آن، در موارد زیادی موضع گیری های تند و شدید ضد پاکستانی، بروز داده اند.
همین شاخصه، از وجوه تفاوت عمده این گروه از طالبان با دیگر گروه های منسوب به این جریان تروریستی محسوب می شود.

استقرار در خاک افغانستان هم از دیگر ویژگی های شاخه طالبان به رهبری ملا رسول به حساب می آید؛ حرکتی که در ادامه موضع گیری های ضد پاکستانی این گروه، قابل ارزیابی است.
شماری از آگاهان حتی در مورد ارتباطات پنهانی این گروه از طالبان با حلقاتی در درون دولت افغانستان، ابراز نظر کرده و مدعی شده اند که ایجاد این گروه، بخشی از استراتژي کلان تر دولت افغانستان به هدف تضعیف گروه اصلی طالبان، به حساب می آید.

بر پایه همین تحلیل، اینکه حزب اسلامی پس از امضای توافقنامه صلح با کابل، ابراز امیدواری کرد که شاخه طالبان ملا رسول هم به زودی به این روند، ملحق شود نیز در واقع، مؤید این نکته بود که پس از ایجاد شکاف و اختلاف در صفوف اصلی طالبان به دنبال افشا و انتشار خبر مرگ ملا عمر، دومین هدف مهم ایجادکنندگان این شاخه از طالبان، تقویت روند صلحی است که از سوی دولت کابل به پیش برده می شود.

اگر شاخه طالبان به رهبری ملا رسول هم به روند صلح می پیوست یا در آینده به آن، ملحق شود، دست کم در سطحی پایین تر، آثار و تبعات آن می تواند روی استراتژي جنگی گروه اصلی طالبان، مشاهده شود و اعضای دون پایه آن را به پیوستن به روند صلح، ترغیب و وسوسه کند. این همان چیزی است که کابل سال هاست به دنبال دستیابی به آن است و بر بنیاد شواهدی که وجود دارد سرمایه گذاری های سنگینی نیز روی این امر، انجام داده است.

اعزاز و تکریم آن گروه از فرماندهان طالبان که به صلح و گفتگو تمایل نشان می دادند؛ ولی از جانب پاکستان در تنگنا قرار می گرفتند، یا مانند ملا برادر، زندانی می شدند و یا مانند چندین عضو دیگر این گروه، به صورت مرموزی ترور می گردیدند، بخشی از سرمایه گذاری های کلان دولت افغانستان برای تقویت نیروهای میانه رو گروه طالبان در گذشته بوده است.

این رویکرد به ویژه در دولت گذشته به اندازه ای قدرتمند بود که وقتی یکی از فرماندهان طرفدار صلح طالبان، در پاکستان ترور شد، دولت کرزی، با اسکورت هلکوپترهای ارتش، جسد او را به تخار زادگاهش منتقل و با اعزاز و احترام خاصی، او را تشییع و به خاک سپرد!

با توجه به این مسایل، دور از انتظار نیست که از شاخه طالبان به رهبری ملا رسول هم در آینده به عنوان نیرویی به منظور وسوسه کردن فرماندهان جریان اصلی طالبان برای پیوستن به روند صلح و یا دست کم، تضعیف نیروهای هوادار جنگ در میان آنها، استفاده شود.

با همه این احوال، چیزی که قابل انکار نیست این واقعیت است که صلح و جنگ افغانستان، همچنان تحت تأثیر نفوذ پاکستان قرار دارد و این مهم از حزب اسلامی گلبدین حکمتیار تا گروه طالبان، قابل تعمیم است.

این امر، روند صلح را با پیچیدگی های دشواری رو به رو می کند؛ هرچند دولت افغانستان، تلاش می کند با رخنه به هسته رهبری گروه طالبان و ایجاد شکاف و اختلاف در میان رهبران و فرماندهان این گروه، استیلا و انحصار پاکستان بر صلح و جنگ افغانستان را بشکند؛ اما این تلاش ها دست کم تاکنون، نتیجه سودمندی در قبال نداشته است.
عبدالمتین فرهمند- خبرگزاری جمهور