سوریه، آتش بس، زیاده خواهی و جنگ

سوریه به چنان عرصه پیچیده ای از جنگهای نیابتی و تضاد منافع تبدیل شده که شاید پیشبینی آینده جنگ جهانی را که در این کشور در حال وقوع است مشکل بیاییم امّا پیشبینی اندیشکده های معتبر را مبنی بر شکل گیری قدرتهای چند وجهی نوظهور در مقابل نظام تک قطبی فعلی در آینده جهان با اتحاد چند کشور قدرتمند را به وضوح میتوان در فرآیند این بحران دید.
آغاز بحران سوریه در سال ۲۰۱۱ (که هنوز به خاطر داریم بواسطه عدم موافقت بشار اسد با ترک محور مقاومت، بر این کشور تحمیل شد) شاید هیچکس تصور نمیکرد که روزی ایران، حزب ا... ، روسیه و اکنون چین در این جبهه کنار هم و عملاً مقابل آمریکا و متحدین منطقه ای آن قرار گیرند.
امّا با شکست آتش بس اخیر ( ۱۲سپتامبر ) این سئوال که نقطه پایان بحران سوریه کجا خواهد بود؛ مجدداً مطرح می گردد؛ چراکه با وجود تمام کاستی ها در توافق روسیه و آمریکا با توجه به شرایط میدانی و البته اقبال بین المللی این آتش بس این بار می توانست آغازی بر پایان بحران در سوریه باشد.
تحلیل علت شکست، مستلزم آشنائی با بازیگران مطرح منطقه ای و بین المللی، منافع و استراتژی هرکدام با استفاده از جدول ذیل می باشد: ( از بازیگران ملی سخنی به بیان نیاوردیم چون به نظر می رسد باتوجه به آنچه از ۲۰۱۱ تاکنون بواسطه مخالفان دولت بر آنها گذشته به این نتیجه رسیده اند که هیچ حکومتی جز حکومت و رئیس جمهور فعلی آن نمی توانسته از آنها مقابل تروریستها دفاع کرده تاکنون پا برجا بماند و مانع فروپاشی و تجزیه کشور شود و شاهد این مدعا رأی مجدد اسد در انتخابات گذشته بود)





















توافق آتش بس اخیر در شرایطی بود که کلیه بازیگران منطقه ای و بین المللی باتوجه به شرایط ملی و بین المللی (مثلاً در پیش بودن انتخابات در آمریکا) و شرایط میدانی یا به جهت موقعیت بهتر در عرصه میدانی تمایل به آتش بس داشتند. مانند ایران و روسیه یا برای جلوگیری از بدتر شدن اوضاع میدانی چاره ای جز آتش بس نداشتند مانند ترکیه و ...
امّا علل احتمالی شکست آتش بس را میتوان در موارد زیر جستجو نمود:
-تعدد بازیگران و تضاد منافع آنان؛
-عدم کنترل و نظارت آمریکا بر گروه های پر تعداد تروریستی حاضر در صحنه میدانی جهت رعایت آتش بس و در نتیجه نقض پی در پی آن ظرف یک هفته ای که ارتش و نیروهای متحدین ( ایران، روسیه و حزب الله) به آن پایبند بودند.
- حمله جنگنده آمریکا به نیروهای ارتش سوریه در دیرالزور در حمایت از تروریستها که خود میتواند ناشی از نافرمانی پنتاگون در روزهای پایانی دولت اوباما از کاخ سفید و یا درخواست رژیم اشغالگر قدس از آمریکا جهت حمایت از تروریستها در آن منطقه باشد. این عمل را در هر صورت به نوعی می توان تغییر قواعد بازی دانست!
بنابراین خروج از وضعیت موجود در بحران سوریه تنها به دو شکل و با تغییراتی در بازیگران (افزوده شدن چین) و قواعد بازی امکانپذیر به نظر می رسد:
نخست : آغاز مجدد رایزنی ها و برای برقراری آتش بس سوم.
دوم: ادامه جنگ (که البته طبیعتاً با تغییراتی مانند گشودن جبهه جدید علیه دولت قانونی سوریه در جنوب این کشور به بهانه مقابله با داعش) داعش در جنوب سوریه کمترین پایگاه ها را دارد، و ورود نیروهای تازه نفس و آموزش دیده در اردن.
هر دو طرف به هر صورت قبل از این درگیری های جدید یا بعد از آن لاجرم مجبورند بار دیگر پشت میز مذاکره برای آتش بس بنشینند و درگیری های جدید فقط به محاسبات طرف آغاز کننده جنگ در جبهه جدید بستگی دارد که چقدر خود را پیروز آن نبرد بحساب آورد.

نویسنده : محمد صادقیه، کارشناس مسائل بین الملل
یادداشت اختصاصی برای خبرگزاری جمهور