زحماتی که توسط چند سرباز برباد می رود

وزارت امور مهاجرین، برخورد نیروی انتظامی شهر شیراز ایران با پناهجویان افغانستانی را عملی غیر انسانی، توهین آمیز و تعرض به کرامت انسانی خوانده است.
دو روز پیش نیروی انتظامی ایران در شهر شیراز از مکشوفاتی از قبیل مواد قاچاق، مواد مخدر، موترهای سرقتی، فلم‌های غیر مجاز، مشروبات الکلی و "دستگیری اتباع بیگانه" خبر داد و تصاویر آن را خبرگزاری ها و رسانه های ایران منتشر کرد.
در این تصاویر شماری از مردان با چشم بند درون حصار و در فضایی باز دیده می‌شوند.
وزارت مهاجرین روز جمعه، از دولت جمهوری اسلامی ایران خواست تا این موضوع را به شکل جدی پیگیری کند.
سفارت جمهوری اسلامی ایران در کابل، انتشار این تصاویر را گزینشی و خبرهای مربوطه را انعکاس نادرست از اخبار دانسته و گفته است: "رویکرد مردم و دولت جمهوری اسلامی ایران در مورد خواهران و برادران مسلمان افغانستان همواره مبتنی بر رعایت کرامت انسانی بوده و این رویکرد در مواضع مقامات ارشد نظام، بویژه رهبر معظم جمهوری اسلامی ایران و سیاستهای دولت جمهوری اسلامی ایران کاملا مشهود است. لذا قضاوتها و مواضع مبتنی بر اخبار غیر دقیق رسانه ای منصفانه نبوده و شایسته خیرخواهان روابط دوستانه دو ملت و دولت مسلمان و همسایه نمی باشد."
در دو روز گذشته انتشار این عکس‌ها واکنش‌های شدید کاربران شبکه‌های اجتماعی هم از افغانستان و هم از ایران را به همراه داشته است.
الهه خسروی؛ از روزنامه‌نگاران فرهنگی ایرانی در توییترش نوشته است: "قرن‌هاست که با مهاجران درست رفتار کردیم، از لهستانی و ارمنی بگیر تا یهودی و...، توی این سی سال ولی قدّ تمام تاریخ، شرمنده افغان ها شدیم."
این رویداد همچنین، یکبار دیگر نشان داد که علیرغم همه برنامه ریزی هایی که می شود، سرمایه گذاری هایی که صورت می گیرد، انرژی هایی که صرف می شود، تلاش هایی که انجام می یابد و تقلاهایی که جریان دارد، هنوز جای یک نگاه صرفاً انسانی نسبت به میلیون ها مهاجر افغانستانی در بین عده ای از مسئولین محلی ایران خالی است و این عمیقا مایه تأسف و ناامیدی است.
انکار نمی توان کرد که در سال های اخیر به ویژه، دولت و دستگاه های رسمی جمهوری اسلامی ایران، بنا به هر دلیلی، تلاش کرده اند، کلیشه های رایج در مورد مهاجران افغانستانی را بشکنند و نگاه جامعه میزبان نسبت به میلیون ها میهمان را تغییر دهند.
در همین راستا، سال گذشته شاهد یکی از بزرگترین گامهای رهبران جمهوری اسلامی نسبت به حذف تمامی محدودیت ها در مسیر تحصیل کودکان افغانستانی مقیم ایران بودیم.
بر بنیاد این تصمیم، تمامی کودکان افغانستانی اعم از کسانی که دارای مدارک اقامت قانونی در ایران هستند و نیز آنهایی که بدون مدرک اقامت مجاز در این کشور زندگی می کنند، اجازه پیدا کردند به مکاتب دولتی ایران، راه پیدا کرده و از موهبت تحصیل بهره مند شوند.
امسال نیز این اقدام با یک گام مهم دیگر، کاملتر شد که بر اساس آن، کودکان افغانستانی، دیگر ملزم نیستند به مکاتب دولتی ایران، شهریه بپردازند؛ بلکه آنها هم مانند کودکان ایرانی و بدون هیچگونه تبعیض و تمایزی می توانند از امکانات و فضای تحصیلی رایگان، بهره مند شوند.
در حوزه های دیگر نیز گام هایی برداشته شده و اقداماتی در حال انجام است. از جمله اینکه تابوی توجه به اتباع افغانستانی از سوی رسانه های دولتی و رادیو- تلویزیون ایران هم شکسته شده؛ به گونه ای که هم اکنون چندین برنامه با همین موضوع در شبکه های تلویزیونی ایران، در حال پخش است.
با این حال، آنچه اخیراً از سوی پولیس شیراز به نمایش درآمد، یکبار دیگر خاطرات تلخ سالهای نه چندان دور را در ذهن و ضمیر زخم خورده افغانستانی های مقیم ایران، زنده کرد.
قرار دادن شماری انسان در کنار مواد مخدر و مشروبات الکلی و فلم های غیرمجاز، بی تردید پیش از هر چیزی نشان می دهد که مهاجران افغانستانی در ایران توسط عده ای مسئولین دون پایه، هنوز به مثابه ابزارهای فاقد کرامت، وجاهت و شخصیت انسانی، تصور می شوند.
این امر، حتی در نازل ترین مرتبه، به معنای انکار تمامی وجوه اشتراکی شهروندان افغانستان و ایران از جمله ایمان اسلامی و باورهای مکتبی و همگانگی های فرهنگی و زبانی و تاریخی و تمدنی و جغرافیایی و... است.
به همین دلیل، واکنش هایی که از سوی افغانستانی ها و ایرانی ها نسبت به این رویداد، نشان داده شده، تماما حول این محور بود که مهاجران افغانستانی در منظر دستگاه های امنیتی و انتظامی ایران، از کمترین حقوق انسانی شان هم بهره مند نیستند. آنها به مثابه اشیاء و ابزارهای بی اراده ای فرض می شوند که پولیس و نیروهای امنیتی، به هر صورتی که خواستند می توانند بر آنها اعمال اراده و قدرت کنند!
این یعنی نفی تمامی تلاش های مثبت و امیدبخشی که طی این سال ها برای بهبود نگاه ها نسبت به مهاجران در جامعه میزبان به راه افتاده و همچنان جریان دارد.
بسیاری از کاربران شبکه های اجتماعی از آنجایی که این اقدام، در شیراز انجام شده، به این شعر معروف شیج اجل سعدی، اشاره کرده اند که می گوید:
تو کز محنت دیگران بی غمی
نشاید که نامت نهند آدمی
آنها نتیجه گرفته اند که پولیس شیراز حتی میراثدار خوبی برای آثار و آموزه های حقوق بشری سعدی و حافظ شیرازی هم نیست!
نکته آخر اینکه افغانستانی های مقیم ایران یا کسانی که دست کم یکبار تجربه سفر به ایران را داشته اند، با اینگونه نگاه ها بیگانه نیستند اما رویداد شیراز از این حیث، واکنش برانگیز شده که در سالهای اخیر، تلاش فراوانی صورت می گیرد تا گذشته تأسفبار زندگی افغانستانی ها در ایران با تغییر در رفتار و گفتار و نگاه جامعه میزبان، فراموش شده و از آن، فاصله گرفته شود.
محمدرضا امینی- خبرگزاری جمهور