بحران قندوز؛ طالبان برمی گردند؟

ولسوالی خان آباد؛ منطقه ای استراتژیک در جنوب شرق شهر قندوز به دست طالبان افتاد. فرمانده کل نیروهای پولیس ولایت‌های شمال شرقی گفت که کنترل بازار و مراکز دولتی ولسوالی خان آباد به دست طالبان افتاده است.
به گفته جنرال شیرعزیز کامه‌وال، نیروهای دولتی تا دو کیلومتری مرکز این منطقه عقب‌نشینی کرده‌اند؛ اما آمادگی دارند که کنترل آن را دوباره به دست گیرند.
آقای کامه‌وال افزود که شماری از "نیروهای غیرمسؤول" که ظاهراً در کنار نیروهای دولتی با طالبان می‌جنگیدند، زمینه ورود طالبان به این منطقه را فراهم کردند.
اما حیات‌الله امیری؛ ولسوال خان‌آباد گفت که این منطقه به دلیل نرسیدن نیروهای کمکی سقوط کرد.
او افزود که پیش از سقوط این منطقه، بارها تقاضای کمک و اعزام نیروهای بیشتر شده بود؛ اما حکومت مرکزی و مقام‌های ارشد به این درخواست‌ها توجه نکردند.
خان آباد، پس از گذشت ساعتها و رسیدن نیروهای کمکی، از دست طالبان بیرون شد.

خان آباد منطقه ای راهبردی در ولایت قندوز است که در مسیر قندوز- تخار واقع شده است؛ بنابراین در صورتی که طالبان بتوانند سلطه خود بر این منطقه استراتژيک را ادامه داده و استحکام ببخشند، این خطر کاملا وجود دارد که به زودی شاهد سقوط مناطق بیشتری در ولایت های قندوز و تخار باشیم و این یعنی عمیق تر شدن بحرانی که از ماه ها پیش آغاز شده است.

در این میان، در صورتی که ادعای حیات الله امیری؛ ولسوال خان آباد درست باشد، به نظر نمی رسد سقوط این ولسوالی به دست طالبان، نشانگر ضعف و ناتوانی نیروهای امنیتی در جنگ با این گروه یا قدرتمند بودن غیر قابل مهار تروریست های طالبان باشد؛ بلکه این رخداد ریشه های عمیق تری دارد که از سهل انگاری، سکوت و بی تفاوتی مقامات حکومت مرکزی و تصمیم گیرندگان مسلط بر کانون مرکزی قدرت آب می خورد.

با توجه به اظهارات مقام های محلی خان آباد، سقوط این ولسوالی به دست طالبان، تهدیدی بعید و بالقوه نبوده که پیشبینی و محاسبه آن برای نیروهای امنیتی و فرماندهان نظامی دولتی حاضر در این منطقه راهبردی، دشوار باشد. بنابراین با توجه به کمبود نگران کننده امکانات و نفرات نظامی و امنیتی مستقر در این منطقه از یکسو و سکوت و بی تفاوتی و بی توجهی پرسش برانگیز و مبهم مقامهای حکومت مرکزی نسبت به درخواست های مکرر اعزام نیروی کمکی و ارسال تجهیزات و امکانات جنگی بیشتر به این نیروها، این خطر کاملا قطعی، بالفعل و ملموس بوده است.

بُعد نگران کننده ماجرا این است که دقیقا همین الگو در سایر موارد نیز با تفاوت های اندک در مصادیق و جزئیات، قابل مشاهده است و با توجه به این امر، این نگرانی وجود دارد که سقوط دومینویی مناطق حساس و استراتژيک کشور به دست تروریست های طالبان و سایر گروه های تروریستی، یک سیاست سازمان یافته و سیستماتیک باشد و در این میان، نیروهایی که در خطوط مقدم نبرد برای پاسداری از وجب وجب خاک افغانستان، از جان و هستی و زندگی شان مایه گذاشته اند، تنها قربانیان مظلوم این بازی بزرگ و پیچیده باشند.

خان آباد در شرایطی سقوط می کند که طی روزهای اخیر، به صورت مکرر نسبت به قدرت گیری، پیشروی و فعالتر شدن نگران کننده و وحشت آور تروریست های فعال در قندوز، هشدار داده و گفته شده که اگر دولت مرکزی و مقام های اصلی امنیتی، به سرعت یک راهبرد تهاجمی قاطع و مستمر را برای رسیدگی به وضعیت بحرانی، بغرنج و پیچیده قندوز، ایجاد و اعمال نکنند، خطر سقوط مجدد این شهر و استیلای دوباره تروریست های طالبان بر آن، جدی است.

کسی در مرکز اما ظاهرا هنوز بنا ندارد که این هشدارهای تکراری و کسل کننده را جدی بگیرد. وضعیت در کابل به خوبی سابق ادامه دارد. اشرف غنی، رییس جمهور است و داکتر عبدالله کماکان و علیرغم اختلافهای سیاسی بر سر صلاحیت ها، سیاست ها و تصمیم گیری ها، رییس اجرایی حکومت وحدت ملی!
اتمر و استانکزی هم همچنان مهره گردان سناریوی سیاست و امنیت افغانستان هستند.

در قندوز اما فاجعه ای در جریان است. ممکن است هر آن، بخش های بیشتری از این ولایت سقوط کند. دروازه امنیتی شمال، روزگار سختی را می گذراند. شاید این امر، یک شروع توفانی برای جولان ها و مانورهای طولانی و مهارناپذیر تروریزم بین المللی در شمال و آخرین مرحله از سناریوی انتقال بحران از جنوب به شمال باشد.

واقعیت هرچه هست، قندوز به عنوان آخرین خاکریزی که پس از سقوط طالبان، ترک شد، اینک می رود تا اولین خاکریزی شود که فتح می شود...
عبدالمتین فرهمند- خبرگزاری جمهور