اردوغان و استراتژي رویکرد به شرق

ولادیمیر پوتین؛ رئیس‌جمهوری روسیه گفته است که کشورش آماده از سرگیری همکاری‌ها با ترکیه است.
رجب طیب اردوغان؛ رئیس‌جمهور ترکیه در اولین سفر خارجی خود پس از کودتای نافرجام به روسیه رفته و با آقای پوتین دیدار کرده است.
اردوغان گفته است که می‌خواهد فصل جدیدی را در روابط با روسیه بگشاید.
در این دیدار، آقای اردوغان از ولادیمیر پوتین تشکر کرده و از تماس فوری رئیس‌جمهوری روسیه پس از تلاش برای کودتا استقبال کرده است.
اردوغان پیش از ترک کشورش، ولادیمیر پوتین را دوست خود توصیف کرد.
پوتین گفته است که مهمان او در هنگام وضعیت بسیار دشواری در سیاست داخلی ترکیه دست به این سفر زده است.
اردوغان هم گفته است روابط دو کشور وارد "فاز بسیار متفاوتی" شده است.
روابط میان روسیه و ترکیه پس از آن که ترکیه جت جنگی روسیه را در مرز سوریه سرنگون کرد، وخیم شد. دو خلبان روسی این جنگنده کشته شدند.
آقای اردوغان پیشتر به طور رسمی به خاطر سرنگون کردن جنگنده روسیه از این کشور عذرخواهی کرده بود و اخیراً نیز اذعان کرد که فرد سرنگون کننده جنگنده روس،‌ در بازداشت است و رویه قضایی در مورد او جریان دارد.
این سفر رییس جمهوری ترکیه به روسیه پیام ضمنی بسیار مهمی برای متحدان غربی ترکیه دارد و نشان می دهد که روابط ترکیه با غرب در پی کودتای نافرجام اخیر در ترکیه به شدت آسیب دیده است و ترمیم آن، نیازمند هزینه های سنگینی به منظور اعتمادسازی و احیای مجدد است.
اردوغان از عدم همراهی خود توسط متحدانش در ناتو، اتحادیه اروپا و امریکا در سرکوب های گسترده پس از کودتا به شدت خشمگین است.
او غرب را متهم به واکنش نامناسب نسبت به کودتای نظامی اخیر می کند؛ در حالیکه متحدان او در اتحادیه اروپا و امریکا متقابلا سیاست های سرکوبگرانه اردوغان پس از کودتا را برنامه ریزی شده، نامناسب و به نحو غیرقابل توجیهی شدید می خوانند.
اروپایی ها و امریکا بارها نگرانی خود را از سرکوب های پس از کودتا ابراز داشته و سازمانهای بین المللی همسو با غرب نیز به نحو گسترده ای، برخورد دولت اردوغان با بازداشتی ها را زیر سؤال برده و نکوهش کرده اند.
از جانب دیگر، در ترکیه این ایده پس از کودتا به شدت در حال ریشه دواندن و قدرت گرفتن است که دست هایی از امریکا در مدیریت، سازمان دهی و حمایت از کودتای نافرجام اخیر، دخالت داشته اند.
به عنوان نمونه، اخیرا و درست همزمان با سفر آقای اردوغان به سن پترزبورگ، وزیر دادگستری ترکیه به امریکا هشدار داد که روابط دوستانه دو کشور را قربانی فتح الله گولن نکند و تأکید کرد که در ترکیه احساسات ضد امریکایی در بالاترین سطح خود قرار دارد و امریکا نباید اجازه دهد این احساسات تبدیل به تنفر شود. او گفت که اگر امریکا از استرداد گولن به ترکیه امتناع ورزد، روابط دو کشور را فدای «یک تروریست» کرده است.
پیشتر نیز یک جنرال ارشد امریکایی مستقر در پایگاه اینجرلیک ترکیه متهم به حمایت از کودتا شد و فرمانده ترک این پایگاه هم بازداشت شده است.
دولت ترکیه همچنین اعلام کرده است که ۱۰ تبعه خارجی هم به ظن حمایت از کودتا در بازداشت به سر می برند و تصور می شود که در میان آنها شماری از اتباع کشورهای اروپایی و امریکا هم حضور داشته باشند.
امریکا تاکنون از استرداد فتح الله گولن؛ به ترکیه خودداری کرده و در زمینه دست داشتن او در کودتا خواستار ارائه مدارک کافی و معتبر از ترکیه شده است.
با این وصف، اکنون زمان مناسبی برای روسیه به رهبری ولادیمیر پوتین است که تهدید ترکیه را تبدیل به فرصت کرده و از ترکیه یک متحد راهبردی تازه در منطقه بسازد.
نخستین سفر خارجی اردوغان پس از کودتای نظامی اخیر به روسیه هم نشان می دهد که ترکها هم به این خواسته مسکو لبیک خواهند گفت.
به این ترتیب، استراتژی گردش به شرق دولت ترکیه که از مدتی قبل از کودتای نافرجام اخیر با عذرخواهی رسمی اردوغان از پوتین به دلیل سرنگون کردن یک جنگنده روسی، آغاز شده بود، با سفر اخیر اردوغان وارد مراحل عملیاتی تری شده است.
اردوغان با این سفر به امریکا و ناتو پیام داد که ترکیه مجبور نیست با دوستان و متحدانی کار کند که به صورت پنهانی از تلاش برای براندازی دولت ترکیه، حمایت می کنند.
او با این سفر روشن کرد که برای ترکیه راه بازگشت به عقب و رویکرد به شرق، بسته نیست و او می تواند با تغییر استراتژي سیاست خارجی ترکیه، به سرعت جای امریکا و ناتو را با متحدان قدرتمندی مانند روسیه پر کند.
برای پوتین نیز این یک فرصت بی نظیر و فوق العاده استثنایی است؛ زیرا با کشاندن ترکیه به محور شرق، یک شکاف جدی و عمیق در ساختار ناتو و قدرت امریکا در منطقه و جهان ایجاد می کند و به این ترتیب، رویکرد تقابلی خود در قبال غرب را با جذب یاران تازه، تقویت کرده و گسترش می دهد.
این امر حتی می تواند تقابل دو کشور در سوریه را به تعامل مثبت به نفع دولت دمشق تبدیل کند و این ضربه ای دیگر به امریکا و مزدوران منطقه ای آن مانند عربستان و قطر خواهد بود که از براندازی دولت دمشق حمایت می کنند.
محمدرضا امینی- خبرگزاری جمهور