کشتار دهمزنگ؛ تقابل دولت و بازماندگان

بازماندگان قربانیان کشتار دهمزنگ در یک نشست خبری در کابل گفتند که کمیسیونی را که حکومت برای بررسی این رویداد موظف ساخته، قبول ندارند.
آنها از سازمان ملل خواستند که در مورد این رویداد تحقیق همه جانبه و بی‌طرفانه انجام دهد.
دولت گفته که در مورد این رویداد تحقیقات همه جانبه انجام خواهد داد.
مادر شریف دولتشاهی، از قربانیان این رویداد اما گفت: "می‌خواهم صدایم را دولت نه، بلکه جهان بشنود. آرزو دارم که سازمان ملل صدای ما را بشنود ... سؤالات ما را باید سازمان ملل جواب بدهد."

فرزند یکی از کشته‌شدگان این رویداد که قطعنامه بازماندگان قربانیان را می‌خواند، گفت که کمیسیون حکومتی برای بررسی رویداد دهمزنگ از اعتبار برخوردار نیست؛ زیرا تظاهرات بر علیه تصمیم حکومت راه اندازی شده بود و دولت خود یک طرف منازعه است.

پدر یکی دیگر از کشته شدگان این رویداد گفت فرزندش در نتیجه اصابت چندین گلوله کشته شده است و او نیز مامورین دولت را در این حادثه دخیل می‌داند.
این نخستین بار نیست که دولت به دست داشتن در کشتار دهمزنگ متهم می شود. پیش از این نیز در میانه واکنش های منفی وسیعی که به عملکرد دولت پس از این رویداد، نشان داده شد، این اتهام بارها و بارها تکرار گردید که دولت خود یکطرف دعواست و نمی تواند با بازی کردن در نقش حامی معترضان و دادخواهی برای قربانیان، در عزای شهدا بنشیند و با خانواده های بازماندگان ابراز همدردی کند و به تعبیری، دایه مهربان تر از مادر شود.

اینکه مبنای این اتهامات و واکنش های خشم آلود، تا چه حد مبتنی بر منطق و عقلانیت و تجربه های ملموس گذشته بوده و تا چه میزان تحت تاثیر جو سیاسی و احساسی ناشی از رویارویی معترضان با دولت، پیش از کشتار دهمزنگ، ابراز شده است، بحثی قابل تأمل و نیازمند ارزیابی است.

اثبات اتهام دست داشتن دولت در راه اندازی و سازمان دهی کشتار دهمزنگ، بی تردید، امری بسیار دشوار، پیچیده و نیازمند ارزیابی های تخصصی همه جانبه، بی طرفانه و عادلانه است؛ اما چیزی که در این میان، وجود دارد این است که خود دولت که دست کم از منظر معترضان و بازماندگان قربانیان دهمزنگ، «متهم» به دست داشتن در این رویداد است، صالح به رسیدگی به این پرونده نیست و این دوسیه، نیازمند تحقیقی مستقل است که همزمان، خود دولت را هم به موضوع مورد تحقیق بدل می کند.

از جانب دیگر، کمیسیونی که دولت برای رسیدگی به این رویداد و تحقیق در مورد چگونگی وقوع آن، عوامل دخیل در ماجرا و... تشکیل داده است به اندازه کافی، فراگیر و مستقل نیست تا بتواند قناعت و اعتماد معترضان و بازماندگان قربانیان را جلب کند.

این در حالی است که تجارب ناکام کمیسیون هایی که در گذشته در موارد مشابه از سوی حکومت تشکیل شده و هیچ نتیجه ای در قبال نداشته نیز وجود دارد و به همین دلیل، چشمداشت دولت از معترضان و بازماندگان قربانیان مبنی بر حمایت از کمیسیون دولتی و همکاری و همراهی با آن، چشمداشت نامعقول و غیر عملی است.

از جانب دیگر، موضوع ناامیدکننده این است که انتظار نمی رود جامعه بین المللی به صدای معترضان و بازماندگان قربانیان کشتار دهمزنگ، گوش فرادهد؛ زیرا لازمه این همصدایی، فارغ از نتیجه ای که به دست می آید، تقابل جامعه بین المللی با حکومت مرکزی افغانستان و همسویی ضمنی آنها با معترضان است؛ در حالی که هم پیش از برگزاری تظاهرات دوم اسد و هم پس از آن و در پی وقوع فاجعه دهمزنگ، مبنای واکنش های خارجی به این رخدادها همسویی با دولت افغانستان بوده است. هرچند این امر، لزوما به معنای زیر سؤال بردن خواسته های معترضان نبوده؛ اما در هر حال، تقریبا روشن بوده است که جهان، اراده ای برای زیر سؤال بردن نیت دولت مرکزی کابل در تقابل با معترضان ندارد.

با این حال، هیچ انتظاری وجود ندارد که برای نخستین بار یک هیات تحقیق بین المللی، در خصوص یک فاجعه ملی داخلی در افغانستان، وارد عمل شده و تحقیقی مستقل از هیات تحقیق تعیین شده از سوی دولت افغانستان، انجام دهد.

با این وصف، با توجه به نشست خبری دیروز بازماندگان شهدای دهمزنگ، به نظر می رسد تقابل معترضان و دولت پس از فاجعه دوم اسد همچنان استمرار دارد و این بار این تقابل، در قالب رویارویی دولت و بازماندگان، نمود پیدا کرده است.

اینکه در نهایت، این رویکرد تقابلی به کجا منتهی شده و چه نتیجه ای در پی خواهد آورد، مشخص نیست؛ ولی پیش بینی می شود با اعلام موضع کمیسیون تحقیق دولتی کشتار دهمزنگ از یکسو و عدم تشکیل یک هیأت حقیقت یاب مستقل و بین المللی در این زمینه از سوی دیگر، شاهد موج جدیدی از صف آرایی بازماندگان این رویداد و دولت باشیم.
عبدالمتین فرهمند- خبرگزاری جمهور