کودتا؛ کابوسی که رؤیای اردوغان شد

رجب طیب اردوغان؛ رییس‌ جمهوری ترکیه، چند ساعت بعد از تلاش گروهی از ارتشی ‌ها برای گرفتن کشور در جمع حامیانش در یک سخنرانی زنده تلویزیونی گفت که اقدام به کودتا "خیانت" است و ارتش باید پاکسازی شود.
دست ‌کم 250 نظامی و غیرنظامی، در درگیری ‌های شب گذشته کشته و بیش از 3000 نفر دستگیر شدند.
قبل از نیمه شب جمعه، گروهی از نیروهای ارتش ترکیه با بستن پل‌های اصلی استانبول، تصرف شبکه‌های تلویزیونی و محاصره بزرگ‌ ترین فرودگاه کشور سعی کردند کنترل کشور را به دست بگیرند.

بعد از این اتفاق، اردوغان که در تعطیلات بود در مصاحبه تصویری با موبایل به سی ‌ان ‌ان ترک گفت که ترکیه بر مشکلی که پیش آمده چیره خواهد شد. او از مردم ترکیه خواست به خیابان بیایند تا با "شورش" مقابله کنند.
به ‌تدریج با حضور بیشتر هواداران آقای اردوغان در میدان تقسیم و اطراف فرودگاه آتاتورک، خیابان‌ های اصلی شهر، صحنه رویارویی غیر نظامیان و تانک ‌های ارتش شد.

اکنون ظاهرا کودتا مهار شده و وضعیت تحت کنترل نیروهای وفادار به دولت اردوغان قرار گرفته است؛ اما هول و بهت و وحشت، همچنان بر فضای سیاسی ترکیه سایه انداخته است.

به بیان بهتر، تفاوتی نمی کند که کودتاچیان موفق شدند یا شکست خوردند، مساله ای که همچنان وجود خواهد داشت، استمرار و بلکه تشدید و تقویت اقتدارگرایی، تلاش برای انحصار قدرت به قیمت سرکوبهای گسترده، بازداشت های هزاران نفری و جری تر شدن دستگاه حاکم ترکیه در استفاده حداکثری از زور و خشونت برای به کرسی نشاندن و تحقق اهداف و نیات باطنی خود است.

ترکیه دیگر نه با دموکراسی نسبتی خواهد داشت و نه چیزی به عنوان وفاداری این کشور به آنچه اصطلاحا ارزشها و نمادهای دموکراتیک خوانده می شود، پایدار و برقرار خواهد ماند.
کودتای اخیر در واقع، دو امر مهم را آشکار کرد؛ یکی دو پارچگی غیرقابل جبران نیروهای مسلح ترکیه که پیش از به قدرت رسیدن اردوغان، بسیار منسجم و یکدست و مسلط بر همه امور به نظر می رسید و دوم، تضعیف بی سابقه نیروهای مسلح از سوی اردوغان در طول سالهای گذشته و البته تشدید آن در آینده.

از این پس، می توان گفت که هیچ کودتایی در ترکیه به سرانجام نخواهد رسید و این در نگاه اول، خبر خوشی برای دموکراسی و مردم سالاری خواهد بود؛ اما آن روی سکه، از مساله ناامیدکننده دیگری خبر می دهد و آن توسعه اقتدارگرایی، توتالیتاریزم و تضعیف دموکراسی و آزادی در ترکیه است.

از این پس، اردوغانیسم به مثابه جریان غالب و حاکم، بر تمامی مناسبات سیاسی، امنیتی، اجتماعی، مدنی و قضایی در ترکیه، مسلط خواهد شد.
از همین اکنون دولت اردوغان سلسله اقدامات بی سابقه ای را در ارتش، دستگاه های قضایی، رسانه ها، احزاب و نهادهای مدنی به بهانه سرکوب کودتا آغاز کرده است.

خبرها حاکی از برکناری هزاران قاضی در سراسر کشور است. هزاران نفر از افسران بلندپایه ارتش نیز دستگیر شده اند. وزارت خارجه ترکیه به مبادی خروجی این کشور، در مورد «فرار» روزنامه نگاران، فعالان سیاسی و نیروهای مظنون به هواداری از کودتا به خارج از کشور، هشدار داده است.

این یعنی کودتای اخیر اگرچه به کام نظامیان تمام نشد؛ اما در آنسوی دیگر به اردوغان و تیم او، این فرصت بی نظیر و تاریخی را اهدا کرد که بی محابا نیروهای مخالف و منتقد را سرکوب کند و در کودتایی که ظاهرا ضد کودتا محسوب می شود، آخرین اقدامات لازم برای انحصار قدرت در ترکیه را به سرانجام برساند و این یعنی پایان غم انگیز دموکراسی در ترکیه.

کابوس نیمه شب جمعه اردوغان، صبح شنبه به رؤیای دیرینه او تحقق بخشید. کودتاچیان، کشته، بازداشت و به صورت ترحم انگیزی تحقیر شدند و اینک این اردوغان است که در سایه این فضای مسموم و آلوده نظامی، خواسته های اقتدارگرایانه اش را تحقق میبخشد؛ در حالی که هیچ مانعی در برابر خود نمی بیند.

سوء سابقه ارتش در کودتا علیه نهادهای دموکراتیک در ترکیه، به شکل معجزه آسایی حتی منتقدان و مخالفان سیاسی سرسخت اردوغان را هم در کنار او قرار داد و از آنسو، فضای پولیسی و هولناک حاکم بر ترکیه، آنها را از بیم آنکه در مظان اتهام حاکمیت، مبنی بر دست داشتن در کودتا قرار نگیرند، از هرگونه اعتراض و ایستادگی در برابر سوء استفاده دولت از وضعیت به وجود آمده به نفع اقتدارگرایی اردوغانی باز می دارد و به این ترتیب، ترکیه در روزهای آینده، در سیری شتابان و خوفناک، آخرین نفس های دموکراسی در حال افول و احتضارش را تجربه خواهد کرد.
سیدعلی حسینی- خبرگزاری جمهور