امنیت افغانستان؛ چین جای ناتو را می گیرد؟

نخستین محموله کمک‌های نظامی چین به کابل رسیده و حنیف اتمر؛ مشاور امنیت ملی اشرف غنی، گفته که این کمک‌ها حامل پیام مهمی برای مبارزه با تروریزم است.
آقای اتمر هنگام تحویل‌گیری این کمک‌ها در فرودگاه کابل گفت که این محموله شامل سلاح، مهمات و وسایل حمل و نقل و تدارکاتی می‌شود که ارزش آن به میلیون‌ها دالر می‌رسد.
او افزود که به دلیل محرمانه بودن این اقلام، جزئیات بیشتری ارائه نکرد.
اتمر ضمن توصیف این کمک‌ها به عنوان آغاز فصل جدیدی در روابط چین و افغانستان، گفت که این کمک‌ها بیانگر شکل گرفتن همبستگی منطقه‌ای در امر مبارزه با تروریزم است.

یائو جینگ؛ سفیر چین در افغانستان، گفت که این کمک ها آغاز کمک‌های مداوم کشورش به افغانستان است؛ اما تأکید کرد که کشورش هیچ‌گونه جاه‌طلبی ندارد و تنها به دنبال کمک به تأمین امنیت است.

روز ۱۰ حوت فانگ فونگ‌هوی؛ رئیس ستاد ارتش چین، در سفری به کابل، اعلام کرده بود که کشورش به ارزش ۷۳ میلیون دالر کمک نظامی در اختیار افغانستان قرار خواهد داد.

نخستین محموله از کمک های نظامی احتمالا حساس چین به افغانستان در شرایطی وارد کشور می شود که در این اواخر، انتقادها از عملکرد ناتو و امریکا در زمینه کمک به نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان در امر مبارزه با تروریزم، رو به افزایش بوده است.
تاکنون ناتو و امریکا «متحدان» اصلی افغانستان در امر تجهیز و تقویت نیروهای امنیتی و همچنین مبارزه با تروریزم بوده اند.

این امر، در واقع سبب شده است که قدرت های مهم منطقه مانند روسیه و چین در سال های گذشته، تمایل کمتری نسبت به همکاری های نظامی با افغانستان نشان دهند.

دولت افغانستان هم ظاهرا با محدودیت های جدی در این زمینه مواجه بوده است؛ زیرا حامد کرزی؛ رییس جمهوری پیشین، در حالی که بارها به امریکا و ناتو در خصوص تأمین نیروهای امنیتی افغانستان از نظر دسترسی به سلاح های سنگین، موشک های دوربرد و یک نیروی هوایی قدرتمند و فعال، هشدار داده و تهدید کرده بود که اگر آنها از این خواسته امتناع کنند، با روسیه، چین و هند روابط نظامی برقرار خواهد کرد؛ اما او تا پایان مأموریت خود به عنوان رییس جمهور، همچنان متکی به کمک های اندک ناتو و امریکا به نیروهای امنیتی، شامل تامین سلاح های سبک، سوخت و نیازهای مالی این نیروها باقی ماند و نتوانست وارد یک معامله بزرگ و درازمدت نظامی با قدرت های منطقه ای یادشده شود. اگرچه در مواردی، روسیه و هند، همکاری های اندکی در بخش بازسازی ادوات قدیمی مورد استفاده ارتش و آموزش نیروهای مسلح، انجام دادند؛ اما این همکاری ها به اندازه ای نبود که ناتو و امریکا را نسبت به تغییر رویکرد افغانستان در زمینه همکاری های نظامی، نگران کند.

اینک اما به نظر می رسد دولت به رهبری اشرف غنی، عزم و اراده دارد که با دستی بازتر با قدرت های منطقه ای وارد همکاری های نظامی در عرصه مبارزه با تروریزم و تامین تسلیحات راهبردی نیروهای مسلح شود. این عزم و اراده آشکار، احتمالا ریشه در اجازه پنهان و ضمنی ناتو و امریکا دارد.
به هرحال، اکنون روسیه، چین و هند عملا به بازیگران مهم عرصه امنیت و تامین نیازهای نظامی افغانستان بدل شده اند.

اگرچه در این میان به تعبیر سفیر چین در کابل، آنها قصد دنبال کردن اهداف بلندپروازانه و جاه طلبانه را در افغانستان ندارند؛ اما حتی اگر به صداقت این تأکید، باور کنیم، چیزی که نمی توان انکار کرد این است که این کشورها به میزان گسترده ای از روند وضعیت امنیتی افغانستان، نگرانی دارند.

روسیه نگران جولان های روزافزون تروریست های خارجی به شمول داعش، تروریست های تاجیک و ازبک و همچنین گسترش تحرکات و مانورهای ضد امنیتی طالبان در شمال افغانستان است.

چین هم اوضاع امنیتی در شمال شرق افغانستان را زیر نظر دارد و با توجه به گسترش قابل ملاحظه دامنه ناامنی ها در ولسوالی های امن تر بدخشان، نگران شکل گیری نوعی همکاری میان تروریست های فعال در افغانستان و جدایی طلبان مسلمان اویغور در ایالت سنکیانگ است.

افزون بر این، چین در نظر دارد در برابر ارائه کمک های مدیریت شده به افغانستان، نفوذ خود به عنوان بازیگر اصلی و مهم در پروژه های بزرگ اقتصادی در افغانستان مانند کشف و استخراج معادن و سرمایه گذاری های پرهزینه و بزرگ روی پروژه های توسعه زیربنایی در افغانستان، تثبیت کند.

با این حال، ممکن است در کوتاه مدت چنین به نظر برسد که چینی ها جز کمک به تامین امنیت افغانستان، نیت بلندپروازانه دیگری ندارند؛ اما آنچه در عمل و در درازمدت می تواند شکل بگیرد، توسعه و تعمیق نفوذ این کشور در عرصه های اقتصادی و امنیتی است و این با توجه به جو منفی و انتقادی شکل گرفته در برابر عملکرد ناتو و امریکا در تامین امنیت و مبارزه با تروریزم در افغانستان، با حمایت های ضمنی افکار عمومی در افغانستان نیز همراه خواهد بود.

سیدعلی حسینی- خبرگزاری جمهور