"برجام" شعار نامزدان کاخ سفید برای دلخوشی تلاویو و ریاض

برنامه جامع اقدام مشترک، "برجام" نقطه عطفی در همدیگرپذیری و یک مکث مثبت بر سر خواسته های دیگران -خارج از میز پنج نفره قدرتهای جهانی که همواره به کنترل جهان از دید خودشان می پرداختند- بود. یک گام خوب برای سهیم کردن دیگران برای حضور در عرصه صنعت و پیشرفت و شکستن حصارهای مطلق گرایی و انحصارطلبی.
ایران طی یک روند نفسگیر و با تجربه ی دهها نشست مهم جهانی، موفق شد حق فعالیت های هسته ای را کسب کند و جهان را به این باور برساند که آغاز چنین فعالیتی برای این کشور معنایی جز رشد اقتصادی ندارد. ماه سرطان سال گذشته این توافق در اتریش صورت گرفت و ایران در برابر اتحادیه اروپا، اعضای شورای امنیت سازمان ملل و آلمان به این نتیجه دست یافت.
اما اکنون به نظر می رسد که "برجام" جزو شعارهای تبلیغاتی نامزدان ریاست جمهوری امریکا شده و این "تز" با توجه به شرایط کنونی خاورمیانه، در برنامه های تمام این نامزدان به صورت جامع بیان می شود.
تد کروز از نامزدان جمهوریخواه امریکا می گفت "برجام را پاره می کنم". به عقیده وی؛ این توافق، ننگین ترین کاری بود که ایالات متحده می توانست انجام دهد. هیلاری کلینتون از نامزدان حزب دموکرات این کشور نیز در موضعی تند گفته است که او هیچ وقت به ایران اعتماد نداشته و در کارنامه های عملی، وی همیشه برای مقابله با برنامه های ایران مبارزه کرده است.
دونالد ترامپِ دردسرساز و شیرین مغز هم به امریکا و اروپا هشدار داده است که در توافقنامه "برجام" تجدیدنظر کنند؛ زیرا این یک گام برای "اتمی شدن جهان سوم است تا از غرب بابت عقایدشان انتقام بگیرند".
بدون حاشیه رفتن فقط می توان گفت که این گونه گفتار سیاسی، در همین مرحله تبلیغات باقی خواهد ماند. این یک جنگ تبلیغاتی برای یک محدوده معین و برای رسیدن این افراد به کاخ سفید است. رؤسای جمهور امریکا را پولهای عربستان و سیاست های اسراییل به قدرت می رساند و دست کم سیاست خارجی ایالات متحده نیز بر همین منوال تنظیم می گردد.
نخست وزیر اسراییل اولین کسی بود که جهان را از هسته ای شدن ایران هشدار داد و در مجمع سازمان ملل با توضیحی بچه گانه روند غنی سازی یورانیوم را تشریح کرد. اما رایزنی های او به نتیجه نرسید و اروپا و امریکا چندان لطفی به وی نشان ندادند. عربستان به عنوان رقیب ایران در خاورمیانه نیز این دلخوری را نسبت به دوست امریکایی خود نشان داد و به ظن خودش تاکید کرد که یک ایران هسته ای در منطقه می تواند "بسیار خطرناک" باشد و این مساله در ابتدا منافع امریکا را در منطقه با چالش مواجه می کند.
جان کری وزیر خارجه امریکا پس از "برجام" سفرهای متعددی به تلاویو و ریاض داشت تا دوستان استراتژیک خود را قانع کند که آنها هنوز هم برای ایالات متحده "خط قرمز" محسوب می شوند و این کشور قرار نیست دوستان خود را فدای اینگونه توافقات کند.
اما این دل آزردگی، ظاهراً قابل جبران نبود و دولت اوباما نتوانست اسراییل و عربستان را قانع به این مساله کند که این کشورها برای امریکا در اولویت قرار دارند. هاآرتص روزنامه اسراییلی در یک مقاله تحلیلی و از زبان برخی سیاستمداران بازنشسته این رژیم، دولت اوباما را "احمقانه ترین" نظام این دوره تعبیر کرد. نخست وزیر اسراییل هم در تمامی سخنرانی های خود دولت امریکا را به تخطی از قراردادهای انجام یافته سیاسی، بین دو طرف متهم کرد.
عربستان هم در حالتی کنایه آمیز، به امریکا هشدار داد که آنچه تاکنون در خاورمیانه به دست آورده را با این گونه سیاست ها از دست خواهد داد. این کشور باید در تصامیم بزرگی که "دوستانش" را متاثر می سازد؛ آنها را نیز سهیم کند و نظراتشان را مورد توجه قرار دهد.
به هر روی؛ در دوره اوباما و با رایزنی های جان کری، این نارضایتی به وجود آمد و اوباما که دوره آخر ریاست جمهوری خود را می گذراند چندان از این موضع دچار مشکل نخواهد شد؛ به رغم اینکه حزب متبوع وی این ضربه را تقبل خواهد کرد.
"برجام" را کسی پاره نخواهد کرد و آنچه توافق شده نیز هر چند با کم و کاست عملی خواهد شد. البته نمی توان انتظار داشت این مساله بتواند در زمانی کوتاه انجام شود؛ اما آنچه بدیهی است تثبیت این توافقنامه است. آنچه نامزدان دوره جدید سیاست امریکا هم شعار می دهند محدود در همین وهله است و به دوره زمامداری شان به عنوان رهبر ایالات متحده نخواهد کشید.
سیاستمداران امریکا به اسراییل و عربستان به عنوان قطب های همکار در سیاست خارجی این کشور نیاز دارند و نامزدان عرصه رهبری ایالات متحده نیز دست کم در محدوده کارزارهای انتخاباتی، سنگ دوستی با آنها را به سینه خواهد زد و بعد اوضاع به حالت عادی برخواهد گشت.
آیت الله خامنه ای رهبر ایران پس از اظهارات تنش آلود نامزدان ریاست جمهوری امریکا گفت: " اگر برجام را پاره کنید؛ ما آن را به آتش می کشیم".
او به صراحت توضیح داد که "برجام" یک توافق دو طرفه است و ایران به تعهداتی که داده پایبند بوده و این تعهد به تعطیلی چند محل انجامیده است. در صورتی که رهبران جدید امریکا قصد بر هم زدن این توافق را داشته باشند؛ ایران با کمال میل آن را خواهد پذیرفت.
الیاس کاتب – خبرگزاری جمهور