امریکا، القاعده و جنگ سایه ها

جان برنان؛ مدیرکل سازمان اطلاعات مرکزی امریکا (سیا) می‎‌گوید ایالات متحده، توانسته بخش اعظم شبکه "القاعده" را نابود کند.
آقای برنان این اظهارات را در پنجمین سالگرد کشته شدن "اسامه بن لادن" بنیانگذار این شبکه، اعلام کرد.
رئیس سیا با تاکید بر اهمیت سمبولیک و استراتژیک بن لادن گفت:"از بین بردن مسؤول اصلی حملات یازده سپتامبر، به نیویارک و واشنگتن اهمیت زیادی داشت."
وی با اشاره به این موضوع افزود:"کشته شدن ابوبکر بغدادی؛ رهبر داعش هم می‌تواند تاثیری مشابه داشته باشد."
آقای برنان در عین حال، تاکید کرد که "سازمان های ضد تروریستی نه با یک سازمان و شبکه؛ بلکه با یک 'پدیده' روبرو هستند."
به گفته او، این نکته چالشی است که به دلیل پیچیدگی‌هایش، ممکن است سال ها ادامه داشته باشد.
همزمان سیا به مناسبت پنجمین سالگرد کشته شدن بن لادن جزئیات آن «عملیات» را لحظه به لحظه توییت کرده است.
یکی از کاربران منتقد از این اقدام سیا، توییت‌های این سازمان را "مضحک و مایه خجالت" توصیف کرده است.

در خصوص سخنان رییس سازمان سیا، چند نکته به نظر قابل تأمل می رسد.
۱. نخستین مساله این است که اذعان رییس سازمان سیا به توفیق امریکا برای نابودی «بخش اعظم» شبکه القاعده، نه به معنای پیروزی قاطع ایالات متحده در این زمینه؛ بلکه بیانگر شکست ضمنی جنگ امریکا علیه تروریزم پس از ۱۵ سال است؛ زیرا این ادعا نشان می دهد که امریکا با وجود صرف زمانی ۱۵ ساله برای این منظور، هنوز از عهده نابودی یک شبکه رو به زوال هم برنیامده است و القاعده همچنان به عنوان یک چالش جدی در برابر امنیت بین المللی، وجود دارد و زنده است.

۲. نکته دوم این است که رییس سازمان سیا، از اسامه بن لادن به عنوان «مسؤول اصلی» حملات یازده سپتامبر نام می برد و کشتن او را یک دستاورد، ارزیابی می کند.

این در حالی است که بر بنیاد اسناد موسوم به «اسناد ۲۸ صفحه ای» مسؤول اصلی حملات یازده سپتامبر نه یک شخص به نام اسامه بن لادن و یا سازمانی به نام القاعده است؛ بلکه اصلی ترین عامل این حملات، رژیم عربستان سعودی و برخی از شاهزادگان ارشد خاندان سعود بوده اند؛ کسانی که در ارتباط و داد و ستد نزدیک مالی و سازمانی و حتی ایدئولوژيک با رهبران شبکه القاعده، از جمله اسامه بن لادن قرار داشته اند و در عین حال، ۱۵ نفر از اعضای گروه ۱۹ نفری مجری مستقیم حملات یازده سپتامبر را اتباع سعودی تشکیل می دادند.
اما دولت امریکا و شخص رییس جمهوری آن کشور، به دلایل منافع استراتژیک اقتصادی و سیاسی اش با رژیم حاکم بر عربستان، مانع از افشای این اسناد علی رغم رأی اعضای کنگره امریکا شده اند.

با این وصف، معرفی اسامه بن لادن به عنوان مسؤول اصلی کشتار یازده سپتامبر، یک فرافکنی است که در ادامه سیاست پنهانکارانه کاخ سفید در زمینه نقش پررنگ رژیم سعودی در حملات یازدهم سپتامبر و حمایت همه جانبه این رژيم از شبکه های اصلی تروریزم بین المللی از جمله پیشگیری از انتشار «اسناد ۲۸ صفحه ای» قابل تفسیر است.

۳. در ادامه اظهارات رییس سیا، مقایسه ای که او میان اسامه بن لادن و ابوبکر بغدادی انجام داده و اشاره وی به تاثیر مشابه کشتن او، به معنای آن است که امریکا همان نقشی را که دیروز برای اسامه بن لادن قایل بود، امروزه به داعش داده است و به این ترتیب، جنگ با تروریزم همچنان تا سال ها به عنوان اصلی ترین اهرم اعمال اهداف امریکا در جهان به ویژه در دنیای اسلام و خاور میانه باقی خواهد ماند.

تاکید آقای برنان بر اینکه "سازمان های ضد تروریستی نه با یک سازمان و شبکه؛ بلکه با یک 'پدیده' روبرو هستند" نیز برداشت بالا را تایید و روشن می کند که جنگ امریکا با تروریزم، پیش از آنکه مبارزه ای با اهداف، حدود و ثغور و زمان آغاز و پایان مشخص باشد، بیشتر به جنگ سایه ها شباهت دارد؛ سایه هایی که دیروز اسامه بن لادن نام داشت، امروز ابوبکر بغدادی و فردا یک سایه دیگر.

این جنگ تا زمانی که پتانسیل لازم برای تامین منافع راهبردی امریکا در جهان به ویژه جهان اسلام را دارا باشد، همچنان استمرار خواهد داشت؛ بی آنکه در این میان، کسی بداند که امریکا و رژيم هایی مانند عربستان سعودی در دو سوی جنگ سایه ها قرار دارند.

اکنون البته افکار عمومی جهان تا حدود زیادی به این نتیجه رسیده است که این جنگ، هرگز جدی نیست. واکنش ها نسبت به توییت های سیا در مورد مراحل مرگ بن لادن، آشکارا مؤید این معناست: مضحک و مایه خجالت!

محمدرضا امینی- خبرگزاری جمهور