تنش میان روسیه و ترکیه به کجا ختم خواهد شد؟

از نظر روسیه، ترکیه تنها یک کشور نیست بلکه آن را به مثابه ناتو و رفتار آن را به مثابه رفتار ناتو می‎پندارد. از این روی، مسکو در جبهه گیری مقابل آنکارا شیوه‎ای خشن پی گرفته و در آینده نزدیک نیز قصد انجام موضع‎گیری ملایم‎تر را ندارد زیرا در این صورت در شرایط مشابه مسئله کریمه، به جای موضع‎گیری خشن دیپلماتیک علیه ناتو، باید به درگیری خشن با ناتو بپردازد. البته احتمال درگیری‎های نظامی پراکنده و جزئی میان ترکیه و روسیه وجود دارد ولی نه به شکلی که یک جنگ تمام عیار را سبب شود.

موضع‎گیری روسیه در قبال ترکیه منطقی و قابل پیش‎بینی بود لیکن موضع‎گیری آنکارا کاملا مبتنی ست بر شتاب زدگی و عدم آینده نگری صحیح، زیرا ادامه سیاست‎های خصمانه دو کشور در قبال یکدیگر طبق هیچ منطقی، هیچ دستاوردی برای ترکیه نخواهد داشت.

ادامه این روند از سوی دو کشور تنها به چند گزینه ختم خواهد شد:
الف: مقابله به مثل روسیه و اقدامی مشابه با انهدام جنگنده سوخو این کشور توسط ترکیه. این اقدام بطور قطع در آینده رخ خواهد داد و روسیه قطعاً یک جنگنده یا یک کشتی نظامی ترکیه را به بهانه‎ای مشابه با قضیه انهدام سوخو توسط ترکیه، منهدم خواهد کرد و احتمالا در مقابل، ترکیه نیز تنها به ارجاع پرونده مسئله فوق به شورای امنیت بسنده خواهد کرد.

ب: اقدامات تنبیهی در چهارچوب برنامه‎های اقتصادی توسط روسیه علیه ترکیه. روسیه به تحریم‎های تنبیهی در قبال دولت ترکیه و سرمایه‎گذاران ترک در روسیه دست خواهد زد و به احتمال زیاد این کشور را در شرایط مواجه شدن با بحران انرژی قرار خواهد داد.

ج: درگیری گسترده نظامی میان روسیه و ترکیه و به تبع آن ورود ناتو به این درگیری‎ها. این سناریو به طور قطع محال است و احتمال رخ دادن آن صفر درصد است زیرا در وهله اول، این رخداد جنگ جهانی سوم را در پی خواهد داشت و در وهله دوم، ترکیه کشوری نیست که اعضاء ناتو خود را به خاطر آن به خطر بیاندازند، آن هم در شرایطی که بر اثر وقایع تاریخی، جمعی از کشورهای عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی از لحاظ سیاسی و حتی نظامی نه در کنار، بلکه درست در مقابل ترکیه قرار دارند.

د: تقویت نیروهای مخالف اردوغان توسط روسیه در سوریه. این احتمال نیز متصور است که روسیه به حمایت از کردها در مرز و حتی داخل خاک ترکیه پرداخته و از این طریق با هدف تنبیه اردوغان به نا امنی سیاسی وی دامن بزند.

پیامد دیگر این درگیری، کمرنگ شدن نقش ترکیه در سوریه است. ترکیه قطعاً با احتیاط بیشتری در باب مسائل سوریه تصمیم گیری خواهد کرد زیرا در صورت ارتکاب اعمال نسنجیده و رویارویی احتمالی با روسیه در خاک سوریه، مسکو با تکیه بر افکار عمومی جهان، مجاز به هرگونه پاسخگویی به ترکیه در خاک سوریه خواهد بود. این مسئله کاهش حمایت‎های ترکیه از گروه‎های تروریستی حاضر در سوریه و به تبع آن کمرنگ شدن نقش ترکیه در سوریه را در پی خواهد داشت. ترکیه برای جبران مسئله فوق حضور خود در عراق را پر رنگ‎تر خواهد کرد.

مع الوصف، در یک کلام باید اذعان داشت رفتار دو کشور در قبال درگیری‎های اخیر دارای یک تفاوت عمده و تعیین کننده می‎باشد و آن این است که روسیه می‎داند چه می‎خواهد و در تلاش برای نایل آمدن به اهداف اش است لیکن ترکیه در فهم اهداف خود دچار نقص است و به واقع نمی‎داند چه می‎خواهد و به دنبال چیست.
نویسنده: مانی محرابی، پژوهشگر و تحلیلگر مسائل بین الملل
خبرگزاری جمهور