آتش بس در سوریه؛ از انگیزه تا نتیجه

امریکا و روسیه اعلام کرده اند که پایان توافق شده خصومت ها در سوریه نیمه شب ۲۷ فبروری یعنی پایان هفته جاری به اجرا گذاشته خواهد شد.
آتش بس شامل نبرد با داعش و جبهه نصرت نمی شود.
قدرت های جهان روز ۱۲ فبروری در نشست مونیخ با برقراری آتش بسی ظرف یک هفته موافقت کردند؛ اما آن ضرب الاجل محقق نشد.
روز یکشنبه ۱۴۰ نفر در بمبگذاری هایی در دو شهر حمص و دمشق کشته شدند.
باراک اوباما؛ رئیس جمهور امریکا تلفنی با همتای روس خود ولادیمیر پوتین صحبت کرده و درباره تلاش ها در جهت پایان خصومت ها بحث کرده اند.

«کمیته عالی مذاکرات» که مجموعه ای از گروه های تروریستی تحت حمایت عربستان است گفت که آتش بس را می پذیرد؛ اما تعهدش منوط به رفع محاصره ها، پایان حملات به «غیرنظامیان»، آزادسازی زندانیان و تحویل «کمک ها» است.

بشار اسد روز شنبه گفت که او آماده آتش بس خواهد بود، اگر تروریست ها از وقفه در نبرد سوءاستفاده نکنند.
این توافق، بی تردید گام مهمی برای فروکش کردن ابعاد فاجعه بار بحران در سوریه محسوب می شود؛ اما با توجه به ابعاد پیچیده و بعضا غیر قابل مهار و پیش گیری بحران جاری در سوریه، تطبیق همه جانبه و کامل آن، دست کم در حال حاضر با تردیدهای جدی مواجه است.

یکی از مهم ترین مسایلی که می تواند مانع از تحقق کامل آتش بس شود این است که هنوز تروریستهای تحت حمایت رژيم سعودی، حاضر نیستند، بدون پیش شرط، برقراری آتش بس را بپذیرند.

آنها اگرچه در هفته های اخیر، فشارهای کم سابقه ای را در عرصه نبرد میدانی سوریه، متحمل شده و ستون اصلی مقاومت و پایداری شان در نتیجه حملات کوبنده هواپیماهای سوری و روسی و نیز نیروهای ارتش سوریه و متحدانش از زمین، به نحو بازگشت ناپذیری درهم شکسته؛ اما پیش شرط هایی که برای پذیرش آتش بس توافق شده میان روس ها و امریکایی ها تعیین کرده اند، نشانگر آن است که آنها در صدد بهره گیری از این آتش بس به منظور تجدید قوا و سازمان دهی مجدد هستند. همان چیزی که بشار اسد؛ رییس جمهوری سوریه از آن به عنوان «سوء استفاده تروریست ها از وقفه در نبرد» تعبیر کرده و نسبت به آن هشدار داده است.

هشدار رییس جمهوری سوریه به معنای آن است که دولت سوریه از نزدیک با وسواس و دقت، ناظر و نگران سیر وضعیت است و اجازه نخواهد داد که برقراری آتش بس، خواسته اصلی تروریست ها یعنی دریافت «کمک» از امریکا، ترکیه، عربستان سعودی و دیگر حامیان تروریزم را برآورده کند.

نکته مهم دیگر این است که استثنا قرار دادن گروه های داعش و جبهه نصرت از دایره شمول این آتش بس هم به ارتش سوریه و نیز نیروهای روسی این امکان را خواهد داد که مانع از ارسال کمک های نظامی، تسلیحاتی و مالی از سوی ترکیه، اعراب و غربی ها به گروه های ستیزه جوی ضد سوری شوند و این یک امتیاز مهم محسوب می شود.

هیچ تردیدی وجود ندارد که اصرار، تلاش و ممارست امریکا برای حصول این توافق، ناشی از احساس فشارهای بی سابقه تروریست ها از ناحیه ارتش و متحدان دولت سوریه بود و به همین دلیل، دادن یک فرصت مهم به تروریست ها برای تجدید قوا و در نتیجه تشدید حملات علیه دولت سوریه، انگیزه اصلی این آتش بس محسوب می شود. در این میان، توقف حملات «علیه غیر نظامیان» یک دروغ آشکار است؛ زیرا حمله بر غیر نظامیان در سوریه، رویداد تازه ای نیست و تروریست ها سال هاست که به این امر، اشتغال دارند؛ ولی امریکا و هم پیمانانش حتی یکبار به منظور پایان دادن به مصایب بزرگ غیر نظامیان سوری، وارد عمل نشدند. دلیل آن نیز مشخص بود: پیش از این، تروریست ها در موضع قدرت قرار داشتند و رژيم های حامی تروریزم در منطقه و فرامنطقه، انتظار داشتند که به زودی بتوانند دولت مستقر در دمشق را سرنگون کنند؛ اما اکنون که تروریست ها در سراشیبی شکست قرار گرفته و مهم تر از همه اینکه خواب های ترکیه و عربستان سعودی در مورد سوریه، وارونه تعبیر شده، آنها ناگزیر اند که تن به یک آتش بس محدود بدهند.

در این میان، ترکیه و عربستان سعودی هم اعلام کرده اند که در حال حاضر، قصد ندارند به سوریه، نیروی زمینی اعزام کنند؛ این بدان معناست که تهدید به اعزام نیروی زمینی هم تلاشی برای کسب امتیاز در مساله آتش بس بوده نه آمادگی برای اقدامی واقعی.

محمدرضا امینی- خبرگزاری جمهور