پوتین در صدد تغییر معادلات استراتژیک جهان

ولادیمیر پوتین؛ رئیس جمهور روسیه که روز دوشنبه برای شرکت در اجلاس سران کشورهای صادرکننده گاز به تهران سفر کرد، در دیدار با آیت الله خامنه ای؛ رهبر جمهوری اسلامی ایران یک جلد قرآن خطی قدیمی به ایشان هدیه داد.
سفر آقای پوتین به تهران دومین دیدار رسمی او از سال ۱۳۷۶ است.
آقای پوتین بلافاصله پس از رسیدن به تهران و در اولین مرحله از سفر یک روزه اش، بدون تشریفات دیپلماتیک، به دیدار آیت الله خامنه ای رفت. سایت اسپاتنیک روسیه اقدام آقای پوتین که از فرودگاه مهرآباد و پیش از استقبال رسمی مستقیما به دیدار رهبر ایران رفته را "یک اتفاق بی‌سابقه" توصیف کرده است.
این سفر پوتین مورد توجه همه رسانه های مهم منطقه و جهان قرار گرفت.

تحلیلگران مسایل استراتژیک، اهمیت سفر او به تهران و دیدار ویژه و دوساعته اش با رهبر جمهوری اسلامی را به مثابه تلاش وی برای تغییر معادلات استراتژيک تعبیر می کنند و آن را به طرح های بلندپروازانه رییس جمهوری روسیه برای احیای اقتدار از دست رفته شوروی پیشین نسبت می دهند.

آنچه او در این سفر انجام داد حتی نشستی به اهمیت سران کشورهای تولیدکننده گاز در تهران را نیز تحت الشعاع قرار داد و نشان داد که پوتین در این سفر، اهدافی فراتر از حضور در این نشست داشته است.

در این شکی نیست که تولید، صادرات و ارزش انرژی یکی از مهمترین دغدغه های اقتصادی مشترک ایران و روسیه و قدرت های دیگر شرکت کننده در این اجلاس محسوب می شد؛ اما ابعاد سفر مهم پوتین، فراتر از رسیدگی به این دغدغه بود.

او همزمان با سفر به تهران، ممنوعیت انتقال تجهیزات مربوط به صادرات اورانیم غنی شده ایران به خارج از کشور را نیز لغو کرد. همزمان، رسانه های ایرانی گزارش دادند که روند تحویل موشک های استراتژیک اس- ۳۰۰ از روسیه به ایران هم در همان روز شروع شده است.

افزون بر این، سبک دیدار آقای پوتین با آیت الله خامنه ای، طول این دیدار، هدیه ای که آقای پوتین به مقام رهبری ایران داد و نیز نکاتی که در این نشست دوساعته مورد تاکید قرار گرفت، همگی نشان از نگاه ویژه رییس جمهوری روسیه به ایران، برای کمک به او در اجرایی کردن طرح های بلندپراوازانه اش در خصوص تغییر معادلات استراتژيک منطقه و جهان داشت.

این در حالی است که در ماجرای سوریه، روسها و ایرانی ها با توحید و یگانه سازی مواضع خود، توانستند ابتکار عمل را از دست ائتلاف غربی- عربی به رهبری امریکا خارج کنند و دولت ملی سوریه را به مثابه وزنه ای پرقدرت و قابل اعتنا احیا نمایند.

از سوی دیگر، در پی امنیتی شدن شدید فضای اجتماعی و سیاسی در غرب به ویژه در اروپا در پی حملات پاریس و تهدیدهای مستمر داعش، پوتین این امکان را پیدا کرده است که با متحدان مهمی مانند ایران، نقش بزرگتری در عرصه معادلات راهبردی بین المللی بازی کند و به عنوان ابرقدرتی قابل اعتنا و غیرقابل چشم پوشی در برابر امریکا و غرب، ظهور کند.
او پس از بازگشت به مسکو قرار است میزبان رییس جمهوری فرانسه و پادشاه اردن باشد.

اینها همه نشان می دهد که پوتین توانسته با استفاده از فضا و فرصتی که مدیریت منفعلانه و کنش پذیر امریکا در قبال تحولات و بحران های جاری در عراق و سوریه پدید آورده و نیز با تکیه بر مبارزه بی امان و همیشگی با تهدیدی به نام داعش، موقعیت روسیه در مناسبات بین المللی را بیش از هر زمان دیگری در گذشته، تحکیم بخشد و به بازیگر محوری تحولات جاری و آتی بدل شود.

در این میان، نباید نادیده گرفت که کمکی که داعش و اشتباهات محاسباتی امریکا و اعراب و ترکیه در مورد خاورمیانه، به پوتین، روسیه و متحدان قدرتمند آن مانند ایران کرد، هیچ عامل دیگری نکرده است.
داعش، سکوی پرتاب و پرواز پوتین به افق هایی شد که در صورت نبود چنین بهانه ای، شاید هرگز امکان آن فراهم نمی شد.

نباید تصور کرد که آنگونه که عنوان می شود، هدف روسیه از دخالت نظامی مستقیم در سوریه، صرفاً نابودی داعش و تضعیف قدرت عملیاتی و تهاجمی این گروه است. روسیه در صدد احیای قدرت خود و تثبیت آن در برابر رقبای استراتژيک خود در عرصه بین المللی بود و داعش، بهانه نیرومندی برای این منظور شد؛ زیرا مشروعیت این ابزار به اندازه ای قوی بود که حتی امریکا و هم پیمانانش هم نمی توانستند روسیه را به دلیل حمله به داعش، مورد سرزنش قرار دهند و با ابزارهایی مانند تحریم و... به جنگ آن بروند.

به دنبال احراز تروریستی بودن سقوط هواپیمای مسافربری روسی در صحرای سینا در مصر، این بهانه قدرتمندتر هم شد.
با این حساب، پوتین برای اجرایی شدن ادامه پروژه توسعه قدرت و نفوذ روسیه در منطقه و عرصه بین المللی، نیاز شدیدی به همراهی ایران دارد. اصرار روسیه بر حضور ایران در مذاکرات صلح مربوط به سوریه و نیز آنچه در جریان سفر رییس جمهوری آن کشور به تهران اتفاق افتاد، همگی نشانگر اهمیتی است که روسیه به نقش ایران در به سرانجام رساندن ایده های بلندپروازانه پوتین در تغییر موازنه قدرت در معادلات استراتژیک جهان می دهد.
محمدرضا امینی- خبرگزاری جمهور