سوریه؛ از نبرد ابرقدرتها تا نقش قدرتهای منطقه ای

وزرای خارجه آلمان و ایران روز شنبه در کنفرانسی در تهران، برای بحث درباره اوضاع سوریه شرکت خواهند کرد.
این کنفرانس را کنفرانس امنیتی مونیخ و مؤسسه مطالعات سیاسی و بین المللی ترتیب داده اند.
سازمان دهندگان گفته اند که فرانک والتر اشتاینمایر و محمد جواد ظریف؛ وزیران خارجه آلمان و ایران به همراه ۶۰ نفر دیگر "برای مبادله ای غیررسمی" دیدار خواهند کرد.
وزرای خارجه افغانستان و عراق، نخست وزیر دولت نیمه خودمختار کردستان عراق و معاون فرستاده سازمان ملل در امور سوریه نیز از جمله شرکت کنندگان خواهند بود.
همزمان گفته شده، آقای اشتاینمایر بعد از تهران راهی ریاض؛ پایتخت عربستان خواهد شد.
این در حالی است که دخالت نظامی روسیه در سوریه، اخیرا غربی ها را به تکاپو واداشته و نقش ایران نیز در پی این دخالت، برجسته تر از پیش شده است.
دو هفته پیش، خبرگزاری رویترز در گزارشی مدعی شد که ایران نیروی زمینی به سوریه اعزام کرده است.
اما حسین امیرعبداللهیان؛ معاون وزارت خارجه ایران، با تکذیب حضور رزمی نیروهای ایرانی گفته است:"هیچ نیروی رزمی ایرانی در سوریه وجود ندارد و تنها مستشاران نظامی ایرانی متخصص در امور مبارزه با تروریزم به درخواست دولت سوریه در این کشور برای ارائه مشورت حضور دارند."
انتظار می رود که برپایی این کنفرانس امنیتی در تهران با موضوع سوریه، نقش ایران در مسایل منطقه ای را بیش از هر زمان دیگری تقویت کند.
به نظر می رسد این امر، تحت تاثیر دو فرایند و تحول مهم در مسایل و معادلات منطقه ای، رخ می دهد؛ یکی امضای موافقتنامه هسته ای میان ایران و قدرت های جهانی که تا حدود زیادی نقش و جایگاه جمهوری اسلامی ایران را در منطقه و عرصه بین المللی، ارتقا و اعتبار بخشید و دوم، تحولات جاری در سوریه به ویژه پس از تشکیل محور ۴+۱ شامل روسیه، ایران، سوریه و عراق به اضافه حزب الله لبنان که گفته می شود از نخستین پیامدهای آن، آغاز حملات هوایی روسیه بر علیه تروریست های ضد سوری در خاک سوریه، ایجاد یک مرکز فرماندهی در بغداد، احتمال پشتیبانی نظامی روس ها از دولت بغداد در برابر تروریزم، تقویت نیروهای موسوم به «محور مقاومت» در سوریه در نبرد زمینی با تروریست ها و آزادسازی برخی از مناطق مهم و استراتژيک بوده است.
این دو رویداد مهم، نقش ایران به مثابه یک قدرت غیر قابل اغماض منطقه ای را برجسته تر کرده و دشمنان این کشور از جمله عربستان سعودی و اسراییل را در انزوای محسوسی قرار داده است.
باراک اوباما؛ رییس جمهوری امریکا، در سخنرانی خود در اجلاس امسال مجمع عمومی سازمان ملل متحد، صریحا تاکید کرد که او حاضر است برای حل مساله سوریه با هرکسی گفتگو کند از جمله روسیه و ایران.
افزون بر این، اخیرا فرستاده ویژه سازمان ملل نیز در سفری به تهران، آشکارا اذعان کرد که منطقه بیش از هر زمان دیگری مستعد تشدید درگیری های نیابتی شده و در این میان، ایران از ظرفیت های بالفعل و بالقوه فراوانی برای مدیریت بحران و حل مسایل پیچیده منطقه برخوردار است که باید از آن استفاده شود.
با این حساب، در بحبوحه بحران و بن بستی که غرب در پی اقدام غافلگیرکننده روسیه در سوریه، با آن مواجه شده است، ایران می تواند به عنوان یکی از روزنه های امید غرب برای رخنه در مساله سوریه و مجاب کردن روس ها به تجدید نظر در تصمیم خود، عمل کند.
ایرانی ها نیز بدون شک با توجه به وضعیت خاص پس از توافق،‌ در آستانه اجرایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و نیز شرایط حساس سیاسی ناشی از آن که نیازمند توسعه و استحکام هرچه بیشتر روابط و همکاری های همه جانبه میان تهران و غرب است، از فرصت به میان آمده، بیشترین استفاده را خواهند کرد.
از جانب دیگر، نباید از یاد برد که برپایی این نوع کنفرانس ها با مشارکت کشورهای مهم منطقه و جهان در تهران، به ایران به عنوان یک قطب مهم و اثرگذار قدرت منطقه ای، اعتبار می بخشد و برای دولت کنونی ایران که در صدد شکستن انزوای تحمیلی چندین ساله بر این کشور است، یک سرمایه سیاسی راهبردی و استراتژيک فراهم می کند.
برای بحران سوریه نیز برگزاری این نوع نشست ها و تعاملات می تواند نقطه های امید تازه ای ایجاد کند.
به ویژه در شرایطی که احتمال وسوسه شدن روس ها به پذیرش پیشنهادهای میلیاردی اعراب حاشیه خلیج فارس برای ترک مدعای بقای بشار اسد، ایرانی ها برای تامین منافع و تحقق اهداف خود در سوریه، نیاز به تقویت نقش دوگانه خود با ایجاد شبکه ای از همکاری های چندجانبه با روس ها و اروپایی ها دارند.
محمدرضا امینی- خبرگزاری جمهور