۰

صلح آرزوی شیرین شهروندان افغانستان

نثار آریانفر
سه شنبه ۲۴ سنبله ۱۳۹۴ ساعت ۲۱:۲۷
یکی از برجسته ترین عواملی که خشونت ها را می تواند در افغانستان چاق تر بسازد، موضوع برتری جویی قومی است، یکی بر پا می ایستد و ادعا می کند که من مالک اصلی این سرزمینم و دیگران باید تابع من باشند، سپس واکنش ها نیز شبیه کنش صورت گرفته و موضوعاتی چون برتری های زبانی، تاریخی و نژادی را مطرح می سازند.
صلح آرزوی شیرین شهروندان افغانستان

چکیده:
افغانستان کشوریست که پیشینه تاریخی زیادی دارد. در طول تاریخ، این سرزمین فراز و فرودهای گوناگونی را تجربه کرده است؛ گاهی نام اش با جنگ،‌ خشونت و کشتار پیوند خورده است و گاهی هم با آرامش، صلح و ترقی. اما آنچه به عصر ما بر می گردد، بی گمان دوره جنگ و خشونت است، از به میان آمدن افغانستان معاصر، ما شاهد کشمکش های زیادی در این سرزمین بوده ایم؛ از جنگهای میان خانوادگی برای رسیدن به قدرت، تا استعمار بیگانگان؛ و از جنگ های ایدئولوژيک تا جنگهای خونین سیاسی که در واقع در پس این همه نابسامانی ها عوامل مهمی نهفته است که برای رهیافت مناسب صلح، باید نخست ریشه این عوامل را شناسایی دقیق کرد.
کلید واژه ها: صلح، جنگ، آرامش، خشونت، افغانستان، عوامل، انسان

مقدمه
انسان تشنه ی عشق است و آرامش راهی برای رسیدن به خوشبختی. هرجا حرفی از صلح به میان می آید، برق شادمانی در چشم انسان ها می درخشد. گویا روح هیچ انسانی با خشونت سازگار نیست و وجه مشترک میان همه ما رسیدن به آرمانشهر زیباییست که نامش «صلح» است. آرمانشهری که در آن همه یکدیگر را به آغوش می کشند و همه باهم برابرند. نه سخن از خشونت است و نه از نابرابری، حکومت آنجا را یک واژه سه حرفی به دوش دارد: حکومت صلح!

پس چرا جنگ؟
همیشه تضاد قدرتمندی در برابر صلح می ایستد و مانع او می شود. تشنه آشامیدن خون است، آرمانشهرش جایی است که انسان ها همدیگر را بدرند تا زنده بمانند؛ اینجا سخن از «جنگ» است!
انسان موجود ناآرامی است و برای رسیدن به آرامش راه زیادی پیموده است؛ انسان برای رسیدن به آرمانشهر خود، گاهی همدیگر را دریده اند، به سرزمین های همدیگر حمله کرده وسوختانده اند و ویران کرده اند، انسان، انسان دیگر را برده خود قرار داده است؛ اما انسان های صالح نیز بعنوان پیامبران الهی و نیز انسانهای مصلح آمده و با نابرابری ها مبارزه کرده اند....
در سیاره ما بوده اند انسان هایی که سالها بر همدیگر تاخته اند، ولی روزی رسیده که همدیگر را به آغوش کشیده و بزرگترین اتحاد ملت های یک قاره را بنام «اروپا» ساخته اند. آنها سرانجام از «تاریخ» خود آموختند که با «صلح» می توان راحت تر زیست و بهتر به آرامش رسید، اما در این میان بوده اند سرزمین هایی که با گذشت هر روز کوچکتر شدند، با یکدیگر زیر بهانه دین، مذهب، نژاد، زبان، قبیله، رنگ پوست و... به سر و کله همدیگر کوبیدند. از سرزمین های خود جهنمی درست کردند و خود به دست خویش شیطان را قدرت بیشتر بخشیدند که نمونه های آنرا می توان از خاورمیانه تا کشور خودمان جستجو کرد.

پرسش اصلی تحقیق: اصلی ترین دلیل تداوم جنگ و نرسیدن به زندگی صلح آمیز در افغانستان بر چه عواملی نهفته است؟
پرسش های فرعی: آیا واقعاً آنچنان که گفته می شود، تنها دسیسه بیرونی در جنگ های افغانستان نقش داشته و یا اینکه ما چالش هایی را از درون هم داریم؟ آسیب های درونی صلح در افغانستان از کجا سرچشمه می گیرد؟ و اینکه چگونه میتوان در افغانستان به صلح دست یافت؟

فرضیه:
گمان می رود که زندگی صلح آمیز مردم افغانستان، بیشتر آسیب از عوامل درونی چون؛ مسائل تاریخی، برتری جویی قومی، فقر اقتصادی، بیسوادی و بنیادگرایی دینی دیده است.

هدف تحقیق:
دستیابی به عوامل اصلی ادامه خشونت ها در افغانستان، برای رسیدن به یک راهکار مناسب و منطقی زندگی صلح آمیز و عاری از هرگونه خشونت.
روش تحقیق: کتابخانه ای

اصل موضوع:
در اینجا می خواهم بیشتر تمرکز خود را روی سرزمین زیبایی ها که اکنون شوربختانه تبدیل به سرزمین جنگ شده است، بیاورم و در نخست به چند عامل که سبب درهم شکستن صلح شده است اشاره نمایم و در پایان هم تلاش می کنم تا راهکاری پیشنهاد کنم تا باشد خورشید به سرزمین خودش دوباره بازگردد و کبوتران سپید دوباره از قفس های آهنین آزاد شده و به پرواز درآیند.

عوامل درونی جنگ:
تا زمانی که ما نگاهی به چالش ها و عوامل درونی نداشته باشیم و آب گل آلود را از سرچشمه اش پاک نکنیم، بی گمان در راه رسیدن به سرمنزل مقصود موفق نمی شویم. از این رو بهتر است که در نخست چالش هایی که خود ما در پیش داریم را آسیب شناسی کنیم تا بتوانیم در برابر دسیسه هایی که از بیرون مدیریت می شوند ایستادگی کنیم که به گونه فشرده به چند موضوع اساسی می پردازم:
• عوامل تاریخی: افغانستان در طول تاریخ خود بارها با برخورد تمدن ها روبرو بوده و این برخوردها غالباً با جنگ و خشونت همراه بوده است. روزی یک امپراطوری لشکر می کشید و بر امپراطوری دیگر در این سرزمین حمله می کرد و مدتی بعد قضیه وارونه می شد. گاهی کسی برای پیروی از یک مذهب پیروان مذهب دیگر را می کشت و فردای آن روز پیروان مذهب دیگر انتقام می گرفتند. و این همه خشونت علاوه بر خرابی های زمان خود، پیامد وحشتناک دیگری را نیز به همراه داشت و آن «ساده شدن خشونت» بود که مردم را با چنین موضوعاتی عادت می داد.
تاریخ معاصر افغانستان هم از چنین رویدادها کم نداشته است، شاهی برای دوام و قوام حکومتش دخترانی از اقوام رقیب را به نکاح می گرفت ولی این امر، در درازمدت، تبدیل به دردسر تازه می شد و بازماندگان شاه، از خانواده های رقیب به مصاف هم صف آرایی کرده و بر سر قدرت با هم می جنگیدند و گاهی هرکدام از کشورهای مختلف کمک می خواستند و این بود که همیشه در تاریخ خود به گونه ای باجنگ روبرو بوده ایم.
برتری جویی قومی: یکی از برجسته ترین عواملی که خشونت ها را می تواند در افغانستان چاق تر بسازد، موضوع برتری جویی قومی است، یکی بر پا می ایستد و ادعا می کند که من مالک اصلی این سرزمینم و دیگران باید تابع من باشند، سپس واکنش ها نیز شبیه کنش صورت گرفته و موضوعاتی چون برتری های زبانی، تاریخی و نژادی را مطرح می سازند. اینجاست که برای حفظ و تثبیت برتری خود، متکی به بیگانگان شده و دیگری نیز، پیروی کشور هم تبار خودش را می کند و پای دیگران را اینجا باز می کند و ثبات و صلح خود را باخطر مواجه می سازد.
• بنیادگرایی افراطی: سال های پسین در واقع اوج بنیادگرایی افراطی در منطقه ما و به ويژه افغانستان و پاکستان بوده است. هرچند که این عامل را می شود در بخش عوامل خارجی نیز برشمرد، زیرا بیشتر افراط گرایی از کشورهای خاورمیانه و پاکستان وارد افغانستان شده ولی نباید این را هم از چشم دور داشت که به گونه ای این طرز تفکر افراطی اینجا هم ریشه دارد و از سوی خیلی ها پذیرفته شده و این امر سبب ناآرامی های چند سال اخیر بوده است.
• فقر اقتصادی و بیسوادی: عوامل بالا سبب می شوند که مشکل دیگری شکل بگیرد و آن فقر و بیسوادی است که این خود تبدیل می شود به یک عامل بزرگ برای نرسیدن به صلح و تداوم جنگ.
عوامل بیرونی جنگ:
بگونه کوتاه می توان چند عامل مهم بیرونی را در راه نرسیدن به صلح در افغانستان برشمرد:
• موقعیت استراتژيک افغانستان و رقابت های جهانی و منطقه ای بر سر این جغرافیا
• استعمارگری های ابرقدرت ها
• صدور تفکر افراطی از بیرون
• مداخلات متواتر کشورهای همسایه
• سیاست جنگ طلبانه پاکستان در قبال افغانستان
• فراموش شدن افغانستان از سوی غربی ها پس از خروج نیروهای شوروی از کشور

چگونه می توان به کلید گمشده دست یافت؟
برای رفتن به فردای متفاوت باید مبارزه کرد و برای مبارزه باید برنامه های کوتاه مدت، میان مدت و درازمدت را طراحی کرد.
به گونه خلاصه می توان گفت که برای رسیدن به صلح باید چندین راه همزمان و در عین حال سنجیده شده و دقیق را در پیش گرفت:
شهروند باید ساخت: بی گمان یکی از سردرگمی های مهم امروز ما روی ملت شدن است. همه باهم یکصدا می گویند بیایید ملت شویم! ولی آنچه این هدف را به چالش می کشد، نداشتن یک تعریف واحد از ملت است. بگونه نمونه عده ای «افغان» بودن را مهم می پندارند با این حال که گویا باید به زعم خودشان خورده هویت ها از میان بروند. یعنی اقوام، خرده فرهنگ ها و هویت ها مهم نباشند و همه به نام «افغان» یاد شوند را برای ملت شدن مهم می پندارند. اما بی گمان این یک راهکار مناسب برای رسیدن به صلح و همدیگرپذیری نیست، زیرا به جای سرمایه گذاری و وقت گذرانی روی این چنین موضوعات، ما باید برای ملت انگیزه های بهتری را برای دوست داشتن همدیگر خلق کنیم و آن، راه رسیدن به حقوق شهروندی است. باید همه را به عنوان شهروند و دارای حقوق برابر بایکدیگر بدون درنظرداشت موضوعات مذهبی، فرهنگی و زبانی بپذیریم و در عین زمان به فرهنگ، مذهب، زبان و هویت همدیگر احترام بگذاریم تا رنگین کمانی از اقوام و ترکیب انسانی را ترسیم کنیم.
انگیزه دهی برای نسل جوان: درباره نسل جوان همیشه حرف های زیبایی به میان می آید ولی از اینکه برایش زمینه مساعد نمی شود، تفنگ بر می دارد و در صفوف جنگجویان و افراطیت می پیوندد. باید از این چنین حالت نیز گذار کرد و به جوانان به عنوان رهبران نوین ارج قایل شد و فرهنگ احصار قدرت خانوادگی را آهسته آهسته کمرنگ نمود و زمینه آمدن رهبران تحصیلکرده و کارفهم را با تنظیم برنامه های درازمدت آماده بسازیم.
برای صلح باید جنگید:
و اما گذشته از کار روی شهروندی و انگیزه دهی جوانان، وظیفه امروز دولت ما داشتن تعریف مشخص از دوست و دشمن در درون و بیرون است و این کار نیاز به سیاست قوی و اساسی دارد.
ارتش، پولیس و امنیت ملی افغانستان باید بدانند که در خط جنگ با کی ها طرفند، با برادران یا دشمنان؟!
در همین حال سیاستگزاران هم باید با دقت، دوست و دشمن بیرونی را مشخص بسازند، پاکستان برادر ماست یا خونخوار مردم ما؟!
امروز ما در حالت جنگ با افراطگرایی قرار گرفته ایم و این جنگ خسته کن همه روزه از ما قربانی می گیرد و در هر گوشه جوی خون جاری می سازد که باید دولت و حکومت افغانستان تعریف درست و بجا از دهشت افگنی ارایه نموده و در مقابل آنان در جنگ بایستند تا راه را برای رسیدن به صلح باز کنند، به این معنی که سیاست سرکوب در برابر شورش مسلحانه و در عین زمان بازگذاشتن راه های مذاکره با دشمنان داخلی سبب می شود که آنها از سرکوب دولت آسیب ببینند و مجبور شوند تا درهای نرمش دولت را بزنند و اینجاست که ما موفق به جلوگیری از تداوم جنگ می شویم.
و اما در سیاست خارجی نیز باید بیش از حد احتیاط کارگرفت و یک دیپلماسی قوی را تعریف کرد، اینگونه با کشورهای رقیب و حتی دشمن چگونه رابطه برقرار کرد تا همه را راضی نگه داشت.
برنامه های منظمی برای مذاکره با کشورهایی که مشکل داریم تدوین کرد و به پیش برد.
چگونگی دریافت همکاری های اقتصادی و امنیتی خارجیان را نیز باید به دقت طراحی و عملی ساخت.
و در بعد داخلی نیز سیاست راضی نگهداشتن شهروندان، ایجاد زمینه های شغلی، مبارزه واقعی در برابر انواع فساد، گسترش و توجه بیشتر در بخش آموزش و پرورش، رشد و تقویت جامعه مدنی، رسانه ها و آزادی فکر و بیان را مساعد ساخت و در عین زمان گاهی هم از سیاست سرکوب در مقابل یک سره بی بند و باری ها، از جمله تبلیغات منفی علیه نظام و کشور که به نفع دشمن است را به پیش گرفت و به گونه دقیق ملا امامان مساجد را در سرتاسر کشور به گونه جدی زیر نظر داشت و خطبه نمازهای جمعه را زیر بررسی قرار داد، زیرا مواردی دیده شده اند که گاهی ملایان به نفع گروه های افراطی تبلیغ کرده و آنان را مجاهد خطاب می کنند.

نتیجه گیری:
آنچه در افغانستان رخ میدهد، دارای علل و عوامل درونی چون پیشینه تاریخی خشونت ها، برتری جویی قومی، ‌بیسوادی، فقر اقتصادی و بنیادگرایی دینی و در کنار آن عوامل بیرونی چون استعمار، سیاست های جنگ طلبانه کشورهای همسایه، بی توجهی جامعه جهانی نسبت به افغانستان و رقابت های منطقه ای قدرت های بزرگ بر موقعیت جغرافیایی این کشور، دست به دست هم داده و ثبات کشور را به خطر مواجه ساخته است؛ با در نظرداشت این عوامل، می توانیم راهکارهای آگاهانه در بعد داخلی و دیپلماسی دقیق در عرصه سیاست خارجی به کلید گمشده مردم افغانستان دست یابیم.
و در نهایت باید عشق را آبیاری کرد تا درخت صلح بهتر شگوفه کند و پرواز بر فراز قله های دوستی رنگ دیگر پیدا کند و خورشید همیشه در اینجا بتابد.

نثار آریانفر- ارسالی به خبرگزاری جمهور
==
منابع:

• فرهنگ، میرمحمد صدیق، افغانستان در پنج قرن اخیر، قم، دارالتفسیر، چاپ اول،‌۱۳۸۰
• کشتمند، سلطانعلی، یادداشت های سیاسی و رویدادهای تاریخی، کابل، حبیب الله مهین یار، چاپ دوم ۲۰۰۳
• کوردووز، دیه گو، پشت پرده افغانستان، ترجمه اسدالله شفایی، تهران، انتشارات بین المللی الهدی، ۱۳۷۹
• گلاترز برنت، آیا افغانستان در آستانه تجزیه قومی و قبیله ای قرار دارد؟ افغانستان، طالبان و سیاست های جهانی، ترجمه عبدالغفار محقق، مشهد، ترانه ۱۳۷۷
• لورل کورنا، افغانستان، ترجمه فاطمه شاداب، تهران، ققنوس، ۱۳۸۳
• لیاخفسکی، الکساندر، توفان در افغانستان، ترجمه عزیز آریانفر،‌کابل، میوند ۱۹۹۹
نام شما

آدرس ايميل شما
نظر شما *

پربازدیدترین