جشن پایتخت فرهنگی سارک چگونه برگزار شد؟

به تاریخ ۱۵ جوزای ۱۳۹۴ جشن پایتخت فرهنگی سارک در ولایت بامیان تحت تدابیر شدید امنیتی و باحضور مقامات داخلی و خارجی برگزار شد. اتحادیه همکاریهای منطقه ای جنوب آسیا (سارک) که متشکل از کشورهای هند، پاکستان، بنگلادش، سریلانکا، نیپال، مالدیو، بوتان و افغانستان می باشد در سال ۲۰۱۴ ولایت بامیان را به نسبت داشتن آبدات تاریخی ارزشمند و جاذبه های گردشگری زیبا؛ بعنوان اولین پایتخت فرهنگی این سازمان نامزد کردند و قرار شد تا جشن نامگذاری بامیان در سال ۲۰۱۵ میلادی طی یک مراسم باشکوه برگزار شود. پس از چندین بار تعویق، سرانجام در ۱۵ جوزا این مراسم برگزار شد. در این مطلب نگاهی داریم به چگونگی برگزاری جشن پایتخت فرهنگی سارک که بصورت فهرست وار به نکات ضعف و قوت این مراسم اشاره خواهد شد.

۱- اهمیت فرهنگی جشن سارک در بامیان:
ولایت باستانی بامیان در مرکز افغانستان از نظر موجودیت آبدات تاریخی و مناظر طبیعی این ظرفیت را داشت تا سازمان سارک آنرا بعنوان اولین پایتخت فرهنگی خود نامگذاری نماید. شهروندان بامیان و کارشناسان بر این باور بودند که نفس برگزاری این مراسم می تواند توجه ویژه حکومت و نهادهای کمک کننده را به سوی بامیان جلب نماید تا برخی از پروژه های انکشافی و زیربنایی در این ولایت تطبیق گردد. روحیه صلح دوستی مردم بامیان، میهمان نوازی، ارزشهای فرهنگی، جاذبه های توریستی، آداب و رسوم و صنایع دستی این ولایت می توانست هزاران تن از سیاحان داخلی و خارجی را در فصل بهار به بامیان سرازیر کند که از لحاظ اقتصادی به نفع ساکنان این ولایت می باشد. تعدادی زیادی از نهادهای فرهنگی - اجتماعی در بامیان به افتخار نامگذاری این ولایت بعنوان پایتخت فرهنگی سارک برنامه های مختلف فرهنگی را اجرا کردند تا بیشتر از پیش، سیمای درخشان فرهنگی این ولایت به جهانیان معرفی شود. بدون شک انتخاب شدن بامیان بعنوان پایتخت فرهنگی اتحادیه سارک، از نظر معنوی دستآوردی بزرگی برای دولت و مردم افغانستان محسوب می شود.

۲- آمادگی برای برگزاری مراسم:
تاریخ برگزاری مراسم رسمی معرفی پایتخت فرهنگی سارک بخاطر مشکلات سیاسی و مالی چندین بار به تعویق افتاد. ریاست جمهوری مبلغ پنجصد هزار دالر را برای برگزاری این مراسم اختصاص داده بود که این مقدار پول با تاخیر زیاد، حدود یک ماه قبل از برگزاری این جشن به حساب حکومت محلی بامیان انتقال یافت که البته صدهزار دالر آن در مرکز به وزارت اطلاعات و فرهنگ اختصاص یافت تا هزینه سفر میهمانان خارجی و برخی مصارف دیگر را از آن تامین کند. مقامات محلی در ولایت بامیان از ماهها قبل پلان کاری را برای آمادگی این مراسم تدوین کرده بودند که بخاطر تاخیر در پرداخت پول، اکثر این پلانها تطبیق نشد و کمیته های کاری که موظف بودند در زمینه های تعیین شده فعالیت کنند کاری از پیش نبردند. دولت افغانستان چندین ماه قبل از برگزاری این مراسم در جلسه شورای وزیران فیصله کرد که وزارتخانه های مختلف موظف هستند تا پروژه های مشخصی را در بامیان تطبیق نمایند اما این پروژه ها نیز بدلیل وجود نداشتن وزرا در وزاتخانه ها و سردی هوا بگونه درست تطبیق نشدند. بعد از دریافت پول توسط حکومت محلی بامیان که مقدار آن ۴ صد هزار دالر یا (بیست و دو میلیون و شش صد هزار افغانی) بود ادارات دولتی بامیان بشمول ریاست اطلاعات و فرهنگ کارهای مقدماتی را برای برگزاری این مراسم آغاز کردند. از همان ابتدا تصور میشد که در فرصت کوتاه (یک ماه) گرفتن آمادگیهای لازم و بمصرف رساندن این مقدار پول کار آسانی نخواهد بود. بخاطر کوتاه بودن وقت برگزاری مراسم، بیشترینه توجه مقامات حکومت محلی بامیان روی موضوعات تشریفاتی و برگزاری محفل افتتاحیه بود و به فعالیت های منظم و دوامدار فرهنگی که بتواند در درازمدت برای بامیان نفع داشته باشد توجهی صورت نگرفت.
آلفرد مشاور ارشد سارک در بامیان در گفتگو با هفته نامه "صدای شهروند" بیان داشته است که سهم مردم بامیان در مراسم سارک فقط تکان دادن بیرق برای میهمانان خواهد بود. وی تاکید کرده است که برنامه های منظم فرهنگی که شامل ساختن یک مرکز جهانگردی سارک در بامیان می شد از سوی آنان به اداره محلی و شورای ولایتی پیشنهاد گردید که مورد توافق آنان قرار گرفت اما عملا هیچ کاری در این زمینه انجام نشد. آقای آلفرد بیان داشته است که تمام پول این مراسم فقط در روزهای افتتاحیه بمصرف میرسد و در درازمدت هیچ نفعی به مردم بامیان ندارد.
با این حال سرانجام حکومت محلی بامیان خودش را برای برگزاری این رویداد مهم آماده ساخت. در شب و روزهای قبل از این مراسم کارمندان دولتی و همکاران شان مصروف نصب بیرق ها، ساختن استیژ و صفایی شهر بودند و تلاش شبانه روزی کردند تا این مراسم بگونه احسن اجرا شود.

۳- تدابیر امنیتی:
موضوع تامین امنیت مراسم برگزاری جشن پایتخت فرهنگی سارک چندین بار در جلسه شورای وزیران و شورای امنیت ملی افغانستان مورد بحث قرار گرفت و حدود دو هفته قبل از برگزاری این مراسم، آقای سالنگی معین ارشد امنیتی وزارت داخله همرای تعدادی از منسوبین امنیت ملی و وزارت دفاع وارد بامیان شدند و آخرین بررسی هایشان را انجام دادند. با توجه به اینکه ولایت بامیان از امن ترین ولایات افغانستان میباشد این اطمینان وجود داشت که این مراسم در فضای امنی برگزار خواهد شد ولی با آنهم تعدادزیادی از نیروهای ارتش و ارگانها امنیتی بخاطر تامین امنیت این مراسم وارد بامیان شدند.
از همان ابتدا چون این نیروها با وضعیت فرهنگی و امنیتی بامیان نا آشنا بودند شکایتهایی از آنان در مورد وضع قیودات شدید بالای شهروندان و موتر دوانی، در شبکه های اجتماعی مطرح شد. در روزهای برگزاری مراسم، تمام جاده های منتهی به داخل شهر کاملا مسدود گردید و هیچکسی حق ورود به این جاده ها را نداشتند. تمام رفت و آمدها زیر کنترل نیروهای امنیتی قرار داشت و بازار تعطیل و دکانها مسدود گردیدند و شهر بگونه کامل چهره نظامی را بخود گرفته بود. حتی گاهی آدم را به یاد حاکمیت طالبان می انداخت که مردم از ترس نمی توانستند در فضای شهر ظاهر شوند.
در روز دوم مراسم که وزیر تحصیلات عالی و آقای سرور دانش معاون دوم رئیس جمهور از دانشگاه بازدید می نمودند سرک شفاخانه از سوی منسوبین پولیس مسدود گردیده بود. خودم شاهد بودم که تعدادی از مریضداران، مریض هایشان را با پای پیاده بسوی شفاخانه می بردند و چندین راننده از سوی پولیس توهین و تحقیر شده و مورد لت و کوب قرار گرفتند.

۴- برگزاری مراسم:
بالاخره در صبحگاه روز ۱۵ جوزا مقامات داخلی و خارجی یکی پی دیگری وارد بامیان شدند و با استقبال گرم تعدادی از استقبال کنندگان قرار گرفتند که از قبل، لباسهای زیبای محلی پوشیده بودند و دسته های گل بدست داشتند. استاد محقق در اول صبح از تندیس نماد پایتخت فرهنگی سارک در پارک ولایت رونمایی کرد و سپس با رسیدن بقیه میهمانان داخلی و خارجی مراسم رسمی افتتاح پایتخت فرهنگی سارک در هوتل غلغله آغاز شد. انتظار می رفت که اشرف غنی و داکتر عبدالله رهبران حکومت افغانستان در این رویداد مهم فرهنگی اشتراک نمایند اما هیچکدام آنان به بامیان نیامدند. آقای سرور دانش و محمد محقق از سخنرانان اصلی این رویداد بودند. قبل از آن نیز گفته می شد که این جشن نباید رنگ قومی داشته باشد ولی از کنایه ی باری جهانی وزیر اطلاعات و فرهنگ که گفت مردم بامیان میهمان نواز هستند اما به دانش و محقق آب دادند و به من ندادند پیدا بود که او هم این فضا را بگونه دیگر تصور کرده بود. آقای سرور دانش معاون دوم رئیس جمهور در کنفرانس خبری خود بعد از مراسم افتتاحیه وعده هایی را در مورد بازسازی بعضی از سرکها و راه اندازی پروژه های انکشافی در این ولایت سپرد که اگر به سرنوشت پروژه های سالهای قبل مانند سرک گردن دیوال دچار نگردند میتوانند مایه امیدواری باشند. مراسم افتتاحیه پایتخت فرهنگی سارک از سوی تعدادی از تلویزیونهای خصوصی و رادیو تلویزیون ملی بگونه زنده نشر میشد ولی برنامه های ویژه در مورد بامیان و اهمیت این مراسم آنطوری که انتظار میرفت از رسانه های افغاستان پخش نشد.
در مراسم پارک ولایت که شامل برنامه های تفریحی و برگزاری نمایشگاههای صنایع دستی و کتاب میشد تعداد زیادی از مردم اشتراک کرده بودند ولی تقریبا همگی از خراب بودن سیستم صدا که بقول مردم پول زیادی برای آن هزینه شده است و کمبود چوکی برای نشستن، شکایت داشتند. بخاطر نبود جای کافی، بیشتر مردم ترجیح می دادند تا در فضای آزاد با دوستان شان به صحبت بپردازند تا اینکه برنامه ها را ببینند و بشنوند.
دفتر ولایت بامیان در روزهای مراسم برای اشتراک کنندگان مراسم رسمی و آنانی که از موترهایشان بخاطر رفت و آمد استفاده میکردند کارت ویژه صادر کرده بود. تعداد زیادی از شهروندان در شبکه های اجتماعی ادعا میکردند که کارت اشتراک در محافل و تردد وسایط برای آنانی صادر شده است که واسطه داشته اند و یا کسانی را در دفتر ولایت می شناسند. این جشن بیشتر برای میهمانان خارجی و مقامات دولتی بود تا اینکه زمینه خوشی و شادی را برای شهروندان بامیان فراهم نماید. بیشتر مردم در این دو روز برنامه نتوانستند از خانه هایشان خارج شوند.
به هر صورت بامیان سر انجام بعنوان پایتخت فرهنگی سارک انتخاب شد و دیده شود که این عنوان در آینده تا چی حد میتواند در معرفی چهره فرهنگی بامیان؛ راه اندازی پروژه های انکشافی و تغییر مثبت در زندگی اقتصادی مردم موثر باشد.
عزیز فرهمند- ارسالی به خبرگزاری جمهور